Niepokoi mnie, że przez wiele kobiet temat pieniędzy jest wciąż tak rzadko podejmowany. Na margines rozmów schodzi kwestia oszczędzania i odkładania. To, że powinnaś mieć swoje pieniądze, nie podlega dyskusji. Mimo to wiele z was ma wątpliwości. Skoro w danym momencie jest wszystko w porządku, to po co oszczędzać?

Jeśli sama masz raczej lekką rękę do pieniędzy, nie założyłaś jeszcze konta oszczędnościowego, a poduszka finansowa kojarzy ci się bardziej ze spaniem, najwyższa pora, żebyś spróbowała coś zmienić w swoim życiu.

Poduszka finansowa to twoje zabezpieczenie, taki pakiet ubezpieczeniowy na każdą okoliczność. Niezależnie od tego, co się będzie działo, masz  odłożone pieniądze, po które możesz sięgnąć.

Jeśli jesteś w tak komfortowej sytuacji, że z miesiąca na miesiąc możesz zaspokoić wszystkie swoje podstawowe potrzeby oraz zachcianki, tym bardziej powinnaś odkładać pieniądze.

Zaciskanie pasa kojarzy się z biedą, z brakiem zdolności do opłacenia rachunków i życiem w nędzy. To bardzo złe podejście. Reżim finansowy oznacza odpowiedzialne podejście do zarządzania pieniędzmi. To również świadomość, że każda wydana złotówka została najpierw przez ciebie lub twoich bliskich zarobiona. Każdy grosz, który wpływa na konto, i ten który dostajesz do ręki, to owoc poniesionego przez kogoś wysiłku. Dlatego można lekko i przyjemnie wydawać pieniądze lub kontrolować przepływ gotówki.

Nic nie motywuje nas tak dobrze jak cel.

Lubimy wiedzieć, że nasze wysiłki nie idą na marne. Potrzeba bardzo dużo samodyscypliny, żeby odkładać pieniądze dla idei. Teorie na temat poduszki finansowej mówią, że powinna ona być tak duża, byś zawsze czuła się bezpieczna. Praktyka pokazuje, że to dobre zabezpieczenie suma, której wartość wynosi nie mniej niż 2-3 pensje, które regularnie wpływają na twoje konto.

Zdaję sobie jednak sprawę, że dla osoby, która nigdy wcześniej nie oszczędzała, odłożenie kilku tysięcy tylko po to, żeby leżały na koncie, to totalna abstrakcja. Dlatego poniżej przedstawiam ci listę 50 celów, na które możesz oszczędzać. Sama zdecyduj, które z nich są ci bliskie i ile pieniędzy powinnaś mieć odłożone, by marzenia się spełniły.

Aha, i wiesz co jest fajne w oszczędzaniu?

Że jak z jakiegoś powodu pod tyłkiem robi się gorąco (i wcale nie mam tutaj na myśli przytaczanej w każdym artykule utraty pracy, czy zdrowia), to wchodzisz sobie na dodatkowe konto, robisz jeden przelew i po sprawie. Jeśli nie masz poduszki finansowej zdenerwowana zaczynasz rajd po rodzinie i znajomych, placówkach bankowych lub firmach pożyczkowych, by skołować kasę. Nie wiem ja ty, ale ja wolę ten czas poświęcić na dodatkową pracę, żeby więcej zarobić, niż stojąc w korku walić z bezsilności w kierownicę auta.

Na co warto odkładać pieniądze?

(uwaga: kolejność jest przypadkowa, bo u każdej z nas co innego wyląduje na szczycie listy; cele finansowe mogą i w wielu sytuacjach powinny być realizowane przez obojga partnerów)

1. Na prezent urodzinowy dla przyjaciółki – oszczędzaj kasę, by kupić swojej przyjaciółce rzecz, o jakiej marzy, czerp radość z dawania.
2. Na weekend we dwoje – zabierz swojego partnera/partnerkę, męża gdzieś na weekend. Zapakuj go do samochodu i przez 48 godzin realizujcie twój misterny plan.
3. Na wkład własny do kredytu – nawet, jeśli dzisiaj nie planujesz zakupu mieszkania, może okazać się, że za kilka miesięcy zmienisz zdanie, a pieniądze odłożone na ten cel nie zginą.
4. Na wycieczkę marzeń – chciałabyś zobaczyć Stany Zjednoczone albo Australię? Grosz do grosza i będzie kokosza, sprawdź, ile pieniędzy dokładnie potrzebujesz i odkładaj.
5. Na apaszkę od Hermesa – to jeden z najbardziej luksusowych dodatków i prawdziwy must have dla miłośniczek mody. Oszczędzaj, by otulać swoją szyję jedwabiem.
6. Na komplet do kawy z Bolesławca – kawa będzie smakowała wspaniale podana w filiżankach, na które musiałaś odkładać przez kilkanaście miesięcy, uwierz.
7. Na wilka – możesz zaadoptować wilka i co miesiąc wpłacać pieniądze na konto fundacji. Dzięki twoim datkom skromna populacja wilków będzie pod lepszą opieką, a ty dostaniesz zdjęcia i notatki o wybranym dla ciebie zwierzaku.
8. Na czytnik ebooków – czytanie jest super, a do tego wszystkie książki możesz mieć zawsze pod ręką: w podróży, na uczelni, w pracy. Brzmi jak bajka, prawda?
9. Na dobrej jakości kubek termiczny – kochasz pić kawę w drodze do pracy? Twój ulubiony napój w stylowym, nieprzeciekającym kubku +10 do bycia wielkomiejską dziewczyną.
10. Na niepraktyczne buty – kolorowe szpilki, neonowe koturny, kozaki z frędzlami – kup je chociażby po to, żebyś mogła ustawić je na półce i wzdychać z rozkoszą.
11. Na oryginalne perfumy/wodę perfumowaną – odrobina ulubionych perfum dodaje pewności siebie, jest zbroją i tarczą, a czasami ciepłym kocem. Gdy znajdziesz swój zapach, będziesz wiedziała, że to ten jedyny. Nie oszczędzaj na perfumach, oszczędzaj na perfumy.
12. Na profesjonalną sesję zdjęciową – świetny makijaż, piękny strój, eleganckie studio albo ciekawy plener – nie możesz zrobić sobie lepszej pamiątki z twoich lat 20., 30., 40. albo 50. niż przepiękne fotografie.
13. Na dzień w salonie SPA – zasługujesz na to, by na kilka godzin oddać się w ręce profesjonalistów, którzy będą cię masować, nacierać i dbać o twoje dobre samopoczucie. Wyjdziesz odświeżona i odnowiona, a dla tego uczucia warto oszczędzać.
14. Na urlop wychowawczy – twoje dziecko kończy 12 miesięcy, a sytuacja ekonomiczna zmusza do powrotu do pracy. Hola, od czego są oszczędności? Podaruj ten czas sobie i swojemu maluszkowi, to bezcenne.

15. Na rzucenie wszystkiego w diabły – miej na ekstra koncie tyle kasy, że gdy stwierdzisz, że masz dość, to po prostu wszystko rzucisz. Rzucisz wypowiedzenie na biurko przełożonego, rzucisz chłopaka (dziewczynę), rzucisz walizkę na podłogę, spakujesz się i pójdziesz w diabły.

16. Na rozwód – ja wiem, że to się przysięga, podpisuje i że sukienka taka ładna i zdjęcia takie wzruszające, a przy twoim filmie to „Moje wielkie greckie wesele” powinno się schować, ALE czasami tak już jest kochana, że trzeba zrobić krok do tyłu, żeby nabrać rozpędu i ruszyć do przodu. Kasa będzie niezbędna.
17. Na chorobę twoich rodziców – wiem, tego się nie przewiduje i innej opcji niż „starzeli się godnie i szczęśliwie” nie ma twoim scenariuszu. Życzę ci tego z całego serca, ale w życiu jest różnie, a dobra opieka medyczna w Polsce kosztuje i to nie mało.
18. Na aparat ortodontyczny – i co z tego, że masz 30 lat? Zobacz, gwiazdy telewizji są od ciebie starsze i śmigają z drutami. Masz krzywe zęby, odkładaj na aparat, śmiało.
19. Na kurs języka obcego – nigdy nie jest za późno, żeby spełniać marzenia i się rozwijać. Chcesz iść na kurs mandaryńskiego albo szwedzkiego? Odkładaj pieniądze i wybieraj szkołę językową.
20. Na nowy samochód – nawet, jeśli twoje cudo na 4 kółkach jest w świetnym stanie, za kilka lat może się to zmienić. Nie kupuj wtedy grata, sięgnij po oszczędności i woź się świetną bryką, miej stylówkę bejbe.
21. Na kurs makijażu – nie musisz malować się codziennie, ale są takie sytuacje, gdy makijaż staje się niezbędny. Po takim kursie twój wygląd na długo zapadnie wszystkim w pamięć, i bardzo dobrze.
22. Na ręcznie szytą małą „czarną” – na świetną sukienkę po prostu, w której biust będziesz miała na górze, pośladki na dole, a brzuszek płaski. Taką wiesz: sukienka + pończochy + obcas + szminka i można iść na spotkanie z prezydentem, a jak dołożysz kapelusz to nawet z papieżem.
23. Na ponadczasową biżuterię – znasz ten przesąd na temat pereł? Nie daje się ich w prezencie, bo to na łzy. Sorry, mała, na swój elegancki naszyjnik z pereł musisz odłożyć sama.
24. Na remont mieszkania po babci/po rodzinach – może nie będziesz chciała sprzedawać mieszkania, w którym się wychowałaś. Zanim jednak je wynajmiesz albo się wprowadzisz pomieszczenia będą wymagała odświeżenia lub remontu, miej na to kasę.
25. Na dobrego fryzjera – dobry fryzjer wyspowiada cię, rozgrzeszy i sprawi, że sama siebie pokochasz, znajdź takiego i nie łam głowy nad ceną, twój perfekcyjny wygląd jest wart każdej oszczędzonej złotówki.
26. Na aparat fotograficzny – wiem, teraz każdy robi zdjęcia telefonem, ale jednak momenty uchwycone aparatem są inne… Tylko, zanim kupisz lustrzankę, naucz się z niej korzystać.
27. Na suknię ślubną – każda z nas ma marzenia, a ten wielki dzień (po raz pierwszy, drugi, a może trzeci) pewnie zapamiętamy do końca życia. Możesz być ubrana w taką sukienkę, o jakiej zawsze marzyłaś, od projektantki, która skradnie swoje serce. Nie oczekuj jednak, że ktoś ją dla ciebie kupi, odkładaj pieniądze.
28. Na domowe naprawy – nie musisz znać się na wszystkim, dlatego, gdy coś się popsuje, wezwij fachowca. Odkładaj, żebyś nie została na dwa tygodnie bez pralki albo piekarnika.
29. Na czynsz jeden miesiąc do przodu –w życiu jest różnie. Zawsze zostaw na koncie równowartość jednego czynszu, gdy coś pójdzie nie po twojej myśli zapłacisz z oszczędności.
30. Na 18 urodziny swojego dziecka – trochę absurdalne prawda? Odkładając co miesiąc 20,00 złotych po roku masz 240,00 w kieszeni. To po 18 latach daje 4320,00 złotych, czyli więcej niż większość z nas dostała z okazji osiągnięcia pełnoletności. Jeśli stać cię, żeby przeznaczać na ten cel 50,00 złotych miesięcznie, to wręczysz swojemu dziecku ponad 10.000,00, a to już moja droga naprawdę kupa forsy.
31. Na emeryturę – słyszałaś to już pewnie setki razy i wcale ci się nie dziwię, jeśli żaden argument do ciebie nie przemawia. Do mnie też nie, są lepsze rzeczy, na które możesz odkładać, ALE kilkanaście tysięcy na koncie, 60 lat na karku i naprawdę można zaczynać nowe życie.
32. Na rower – jeździsz na starej damce, która lata świetności miała w XX-leciu międzywojennym? Najwyższa pora, moja droga, odłożyć kasę i pojechać na prawdziwą wycieczkę rowerową do lasu albo do hipsterskiej kawiarni.
33. Na remont – nikt nie lubi mieszkać w pomieszczeniach, które mu się nie podobają. A my kobiety mamy taką cechę, która sprawia, że co pół roku zrywałybyśmy płytki i panele i robiły remont generalny. Oszczędzaj kasę, żebyś to ty musiała czekać na świetną ekipę, a nie oni na ciebie (fachowcy nie czekają, pamiętaj).
34. Na zmywarkę – to niby standard w polskich domach (tak sobie powtarzam, gdy kilka razy dziennie bawię się gąbką i płynem), ale jeśli nie masz zmywarki, to na nią odłóż i na nowe fronty i może szafki i hmm na remont kuchni?
35. Na zamówienie mycia okien dla twoich rodziców – myślę, że nie ma nic lepszego niż osoba, która porządnie umyje okna po zimie, podczas gdy Twoi rodzice napiją się herbaty.
36. Na lekarza/badania – w Polsce ciężko liczyć na wysokiej jakości opiekę medyczną w ramach Funduszu. Dlatego odkładaj i regularnie wykonuj badania prywatnie, umawiaj się do najlepszych specjalistów, gdy coś cię zaniepokoi. Tak samo postępuj w przypadku męża i dzieci. Nie oszczędzaj na zdrowiu, oszczędzaj na zdrowie.

37. Na poród marzeń – masz prawo rodzić tam, gdzie chcesz, w takich warunkach, w jakich czujesz się komfortowo. Nawet, jeśli myślisz o szwajcarskiej klinice na zboczu góry.
    

38. Na lokówkę/prostownicę – kup sobie świetny sprzęt, który minimalnie niszczy włosy i używaj go na wielkie wyjścia, gdy chcesz zrobić dobre wrażenie albo kiedy masz doła, a zmiana fryzury chociaż trochę poprawi twój nastrój.
39. Na kaszmirowy sweter – jak raz ubierzesz na gołe ciało kaszmirowy sweter, już na stałe umieścisz ten punkt na liście oszczędności.
40. Na zachcianki – miej zawsze wolne pieniądze, żebyś mogła wejść do kawiarni i kupić sobie ciastko z kremem, albo żel do włosów w drogerii, albo rajstopy, albo cokolwiek. Żebyś wiedziała, że możesz kupić sobie co chcesz i nikt cię nie rozliczy po powrocie do domu z 25 złotych. Jesteś już duża i nie musisz się tłumaczyć, dlaczego jadłaś na mieście. Chciałaś, to jadłaś, jasne?
41. Na ogrzewającą matę pod plecy do auta – włóż ją do samochodu i przestań się telepać w drodze do pracy, poczuj się w swojej Skodzie albo Fiacie jak w Lexusie, czy BMW.
42. Na skórzane buty – dobre skórzane buty dopasowują się do stopy, są wygodne, nie powinny obcierać i powodować powstawania brzydkiego zapachu. Za odłożone złotówki zainwestuj w wygodę swoich stóp, będą ci wdzięczne.
43. Na markową bieliznę – znajdź sklep, którego kroje i fasony spełniają twoje oczekiwania. Wiesz co? Nie powinnaś wcale czuć biustonosza, kiedy masz go na sobie. Zainwestuj w taki stanik i z uśmiechem reaguj na hasło „pierś do przodu”.
44. Na operację plastyczną – jesteś już duża i jeśli masz ochotę coś w sobie zmienić, to zrób to. Błagam, tylko wybierz sprawdzoną klinikę, godnego zaufania lekarza i nie przesadzaj. Usunięcie pieprzyka, czy korekta nosa, to nie stworzenie nowej twarzy, pamiętaj.
45. Na obiad w drogiej i ekskluzywnej restauracji – idź na obiad do restauracji, gdzie będzie cię obsługiwał kelner w rękawiczkach, a każde danie odczujesz, jak ucztę dla podniebienia. Pamiętaj, że to doznania i doświadczenia wpływają na nasz obraz postrzegania świata.
46. Na wełniany płaszcz – to kolejny must have do szafy każdej kobiety. Jeśli lubisz płaszcze, marzysz o płaszczu, to nie biegaj w szmatce z sieciówki. Ostatnio dowiedziałam się, że płaszcz powinien być wełniany i mieć wełniane wypełnienie i poszewkę z wiskozy, żadnych kompromisów. Masz czuć się ciepło i miło niczym owieczka na świeżym sianie.
47. Na rozwój swoich dzieci – odkładaj pieniądze, żeby twoje dzieci mogły chodzić na zajęcia plastyczne, rytmikę, czy basen. A może zakochają się w sztukach walki, tenisie, czy balecie? Daj im szansę odkrywać talenty i spełniać marzenia.
48. Na wysokiej jakości produkty spożywcze – kup sobie czasami bio, eko, helo ser, masło, czy mleko. Skuś się na doskonałej jakości czekoladę albo bio banany, które – uwierz mi – smakują jak banany naszego dzieciństwa.
49. Na doskonały krem przeciwzmarszczkowy – nie zawsze produkty z logo mają równie dobre działanie, co popularne kosmetyki. Zrób wywiad, poszukaj, zamień się w prywatnego detektywa i znajdź najlepszy krem dla siebie. Oszczędzaj i pozwól sobie na ten luksus.
50. Na piżamę – ważne, ile śpisz i jak śpisz. Powyciągany tshirt i bokserki twojego partnera zamień na idealne skrojoną, piękną damską piżamę. Rytuał kładzenia się do łóżka nabierze nowego znaczenia.

Jestem pewna, że dopiszesz do tej listy kolejne 50 lub więcej punktów.

To jak, przekonałam cię, że warto oszczędzać?  

Od grudnia zaczęła się w Polsce powszechna segregacja śmieci. Ustawa o segregacji odpadów nam to zapewniła. Ten, kto nie chce płacić więcej, dzieli swoje odpadki na 5 frakcji. Uważam, że zmiany są dobre, a działania pro środowiskowe potrzebne. Chciałam jednak podzielić się kilkoma moimi przemyśleniami na ten temat. 

1. Dziwi mnie, że nie został narzucony producentom obowiązek oznaczania opakowań kropką lub kwadratem w określonym kolorze. Wtedy od razu, bez zastanowienia wyrzucalibyśmy zużyte pudełka,  kartony, słoiki, torebki i inne opakowanie do właściwego kosza. 
2. Dziwi mnie również to, że w moim mieście – serdecznie pozdrawiam Łódź – w niektórych dzielnicach wciąż jeździ jeden samochód, który zbiera zawartość trzech dzwonów. Nie, auto nie jest podzielone i nie, nie ma w nim magicznej zapadki, która się otwiera. Bardzo współczuję ludziom, którzy pracują w sortowni, czuję się bezradna. 
3. Dziwi mnie również brak jasnych wytycznych i pomocy od spółdzielni mieszkaniowych i wspólnot w segregacji odpadów. Wiem, że samodzielnie myślenie to cecha pożądana, ale dla osób gorzej zorganizowanych rady, jak zagospodarować blokową, małą kuchnię, by zrobić w niej komfortową sortownię, byłby na wagę złota.

Zostawiam Cię z tymi punktami do przemyślenia. Może masz wiedzę ekspercką na temat segregacji z racji wykształcenia lub wykonywanego zawodu i możesz podzielić się z nami informacją, dlaczego to wszystko tak wygląda. 

Oto moje sposoby na sprytną i ograniczoną segregację.

• Mokre bio można ładować do plastikowego pojemnika z pokrywką – na przykład takiego po dużych lodach. Wtedy nie będzie śmierdzieć w kuchni i całość będzie się prezentowała estetycznie – polecam codzienne wynoszenie!  
• Szkło i tworzywa sztuczne można trzymać w papierowej torebce pod zlewem. 
• Papier najlepiej składować osobno w czystej papierowej torebce, by nie zabrudził się od innych odpadów. 
• Dla odważnych: w ogrodzie lub na balkonie można założyć własny kompostownik – taki z prawdziwymi dżdżownicami i do niego wynosić bioodpady. 
• Nie ma chyba lepszego sposobu na ograniczenie segregacji śmieci, niż kupować mniej i zwracać uwagę na tworzywa, z jakich zrobione są opakowania. Mniej plastiku, mniej folii, więcej własnych woreczków/pojemników/siatek. 
• W niektórych sklepach mięsnych można przynieść swoje pojemniki i kupić do nich mięso i wędlinę, to zmniejszy ilość odpadów zmieszanych – papieru pokrytego tłuszczem i foliówek przesiąkniętych sokami z mięsa. 
• Słoiki/szklane butelki/plastikowe pojemniki po warzywach – pieczarkach, sałacie można ponownie wykorzystać w kuchni do przechowywania owoców, warzyw, jajek w lodówce, do wysadzenia cebuli na szczypior lub kiełków. 

Motywacja za pomocą rządowego kija 

Mam wrażenie, że zaczęliśmy żyć w kulcie wyrzucania, wszystko ostatnio kręci się wokół śmieci. Nic dziwnego, kilkadziesiąt złotych w miesiącu boli, nikt nie ma ochoty być w plecy kilka stówek w roku. Świadomość solidnych kar finansowych paraliżuje mieszkańców domków, który nie mogą tak jak w bloku, pozostać ze swoimi śmieciami anonimowi.

Mam wrażenie, że ta cała ustawa jest wprowadzana od złej strony. To znaczy ja doskonale wiem, że ta strona lepiej szeleści, ale wciąż zdumiewa mnie brak rozsądnej i bezinteresownej troski o środowisko. Umiemy już kupować, utonęliśmy w tonach plastiku, akrylu, żyjemy w świecie jednorazówek – siatki na raz, chusteczki na raz, opakowania na raz, rajstopy i podkolanówki na raz. Teraz uczymy się, gdzie te nasze jednorazówki wyrzucać, żeby było trochę lepiej. Zastanawiałaś się komu?

A gdyby tak przerwać błędne koło? 

Pora się obudzić. Może lata 20. XXI wieku (brzmi cudownie, nie?) będą latami myślenia? Oh, bardzo bym chciała! Zacznijmy mniej konsumować, płaćmy więcej za lepszą jakość. Nie za markę, nie za modę, ale za klasę. 

Niech w modzie będą ubrania, które są robione z bawełny, w zakładach włókienniczych i szwalniach, gdzie dba się o pracowników. Nośmy je często, niech się zużywają powoli, starzeją, nabierają wyjątkowości. Nośmy buty uszyte przez osoby, które mają szczęśliwe życie i za swoją ciężką pracę mogą wyżywić rodzinę. Wybierajmy producentów kosmetyków, którzy potrafią zapakować swój krem w szkło, mydło w szary papier, wiedzą jak wygląda bambus i nie potrzebują maltretować królików i świnek morskich, żeby sprawdzić, czy ich cudowny specyfik poparzy człowieka tylko trochę, czy zostawi mu trwałe blizny. 

Jedzmy prawdziwe jedzenie – produkty spożywcze, które nas odżywią, napełnią i będą dobre dla naszego ciała.  Oh, ja wiem, co myślisz – upadła na głowę, jedzenie kosztuje tyyyle pieniędzy i ciężko na nim zaoszczędzić. Wiesz, że gotowanie z resztek, przemyślane robienie zakupów, kupowanie z listą, okazjonalnie jedzenie dobrej jakości mięsa i ryb od sprawdzonych hodowców i producentów, pozwala zoptymalizować wydatki na jedzenie? A jeśli nie masz pomysłu i nie czujesz się mistrzem w kuchni, sprawdź koniecznie e-book „Proste Less waste”, z którym nauczysz się gotować w duchu niemarnowania żywności właśnie. 

Zamiast segregować, wolę mądrze kupować i nie marnować! 

To hasło będzie moim przewodnikiem na początek lat 20. Deklaruję to z pełnym zamrażalnikiem  i zapasem jedzenia w kuchennych szafkach. Robię mocne postanowienie, że będę kreatywna: zamierzam stopniowo zużywać zapasy i zdyscyplinowana – będę robiła zakupy z listą i zwracała większą uwagę na opakowania. Zamierzam myśleć i być kreatywna, a to, co mogę, wykorzystam drugi raz i kolejny. 

Oto kilka moich odkryć z ubiegłego roku, które pozwalają dać przedmiotom drugie życie, ograniczyć ilość odpadów i – mam przynajmniej taką nadzieję – żyć lepiej.  

• W słoiku po ogórkach lub ciecierzycy  możesz nosić do pracy zupę/warstwową sałatkę lub owsiankę. 
• W  środku opakowania z nowymi rajstopami jest tekturka. Możesz zamienić ją w wygodną listę zakupów. 
• Na rozłożonych starych gazetach możesz czyścić buty. 
• Starymi gazetami możesz również wypchać buty, których nie nosisz w danym sezonie. Uważaj jednak na jasne buciki – mogą zafarbować od farby drukarskiej. 
• Pojemniczek plastikowy po warzywach lub owocach możesz wykorzystać, jako organizer do szuflady. 
• Puste butelki po sokach lub po winie możesz zamienić w piękne wazony lub świeczniki – zostaw kilka w domu, a resztę rozdaj znajomym!
• Jeśli u Ciebie w kranie długo trzeba czekać aż zleci zimna woda, łap ją do konewki lub baniaka i wykorzystuj do podlewania kwiatów/prania ręcznego. Jeśli Twój baniak jest czysty – wybierz taki po wodzie mineralnej – możesz używać ekstra wody również do gotowania! 
• Jeśli używasz podpasek, zużyte wrzucasz do odpadów zmieszanych. Pamiętaj jednak, że każda z nich jest pakowana w folię – tę możesz wrzucać do pojemnika z tworzywami sztucznymi. Brzmi jak więcej pracy, prawda? Pomyśl, że chociaż tyle możesz zrobić dla środowiska. 
• Reszki serka/jogurtów, które zalegają w lodówce możesz wykorzystać do zrobienia ciasta jogurtowego lub racuchów z jogurtem. 
• Rób regularny przegląd lodówki nawet co drugi dzień. Produkty o krótkiej dacie przydatności ustaw na początku, żebyś pamiętała, że muszą zostać zjedzone, jako pierwsze. 
• Ze starego makaronu, żyłki do prania i starego lakieru do paznokci możesz zrobić z dzieciakami piękne korale. 
• Pamiętaj o dwóch oznaczeniach na produktach spożywczych: najlepiej spożyć do oraz najlepiej spożyć przed. 
• Kupiłaś nadmiar owoców, bo były w promocji? Zrób z nich mus i podaj dzieciom do naleśników lub racuchów, będą zachwycone. 
• Wypróbuj pieluchy wielorazowe w domu – znam ludzi, którzy to robią i mówią, że jest naprawdę spoko, a pupa malucha gładka i bez podrażnień. 
• Zmień żel pod prysznic na mydło w kostce z dobrej mydlarni i myj się z przyjemnością. Usuwaj osad z wanny octem – zaufaj mi, wiem, co doradzam xD.
• Zanim wyrzucisz starą szczoteczkę, umyj nią toaletę – możesz zlecić to nastolatkom, niech poczują się jak w wojsku xD 

Postaraj się w nadchodzącym roku znaleźć swoje złote metody na ograniczenie konsumpcji i korzystanie z tego, co masz w domu, segreguj dobrze, ale najpierw produkuj śmieci mądrze, powodzenia!