Tam masz zupę, podgrzej sobie – Kaja

Jedyna nietypowość mojej podstawówki polegała na tym, że była pięć minut od obozu Majdanek. Mam takie wspomnienie, jak po lekcjach dla odrobiny swobody lecieliśmy na te pola. One były takie wielki. Po alejkach między barakami jeździliśmy na rowerach. I naprawdę, takie mam wspomnienie, że jedyne wyrwanie się ze szkoły i wspólne spędzanie czasu, to ten ogromny, ogrodzony teren i długa asfaltowa droga prowadząca do mauzoleum.

Pewnie każdy ma jakiegoś nauczyciela, którego pamięta. Dla mnie tamten okres był trochę, jak za żelazną kurtyną. Nudno, ciemno, ograniczona się czułam. W pamięci z podstawówki została mi tylko wuefistka, która się na nas wydzierała. 

Moja szkoła to była typowa wielka 1000-latka. Duża sala gimnastyczna, stołówka na dole, długie korytarze. Pamiętam, że robiłam gazetkę i chciałam być w samorządzie. W mojej klasie było około 30 dzieci. Jeden z kolegów został później chrzestnym mojej córki. Byłam trochę outsiderką, bo moi rodzice byli nietypowi. Nie zachowywali się jak wszyscy. Kiedy koledzy do mnie przychodzili, sami mówili, że nie są jak typowi rodzice, którzy robią dziecku kanapki do szkoły, chodzą na zebrania, znają imiona twoich kolegów i koleżanek, czy z tobą lekcje. W tamtych czasów była pewna moda wśród rodziców, a po moich było widać, że inaczej się ubierają.

Często nie było ich w domu. W wieku pięciu lat sama umiałam włączyć kuchenkę i zrobić owsiankę. Babci mówiła, że taka mała, a moi rodzice, ale zobacz, jaka jest samodzielna.

W pewnym momencie rodzice razem z moim rodzeństwem przeprowadzili się do drugiego domu. W wieku kilkunastu lat zostałam sama, znaczy, był dorosły, ale nie mogłam z nim rozmawiać. Była to moja ciocia. Moja mama się z nią pokłóciła o spadek. Mieliśmy zakaz rozmawiania z nią i jej rodziną. Przyjeżdżali do mnie tylko na noc, kiedy ja spałam. Porozumiewałam się z nimi za pomocą karteczek – „Tam masz zupę, odgrzej sobie” albo „Będziemy po 20”. Było mi ciężko, musiałam się przystosować. Teraz, mając swoje dzieci, widzę, że to była masakra. Nie można dorastającego człowieka tak zostawiać, to czyni spustoszenie. Kiedy ten rodzic jest i nakrzyczy na Ciebie „Nie robisz lekcji!” albo „Gdzie byłaś?” to jest potrzebne. Z jednej strony nad wyraz stałam się dojrzała, a z drugiej wiecznie dziecinna pragnąc jakiejś uwagi.

Każdy chce, aby go chwalić od czasu do czasu. Ale kiedy jesteś dorosły i pragniesz, aby Cię chwalono lub doceniano cały czas, to jest problem. Nie mówię, że tak mam. Na pewno mam pewność siebie, wiem, ile jestem warta. Zaczęłam rysować w wieku 40 lat, a zawsze chciałam to robić, myślałam o pójściu do szkoły plastycznej. Ciągle nie mogę uwierzyć, że moje rysunki są coś warte, a dzisiaj jest premiera książki, do której stworzyłam ilustracje. Myślę sobie – wzięli te rysunki, bo nie mieli nikogo do rysowania. Bo czy one im się spodobały? Są takie infantylne. Rozumowo to ogarniam, ale myślę, że ta niepewność jednak z czegoś wynika.

Żeby przetrwać tamten okres zrobiłam atut z tego, że jestem sama. Sama, ale samodzielna. Pomogło mi to w życiu. W sytuacjach, kiedy jest trudno i wydaje mi się, że jestem pozostawiona tylko sobie, potrafię podjąć jakąś decyzję. Ona może nie być dla mnie korzystna, bo zostanę na przykład bez pracy, ale wiem, że muszę to zrobić. Nie boję się, wiem, że ten krok może być dobry. Każdy sobie myśli –  Z czego żyć? Trzeba szukać pracy, wygodniej jest pozostać na stanowisku. Masz kredyt, czwórkę dzieci, jak możesz to robić? A ja mówię „Mogę, bo robię to dla siebie, jest jedno życie, jestem z tym sama, ale sobie poradzę”.

Swoje dzieci staram się nauczyć samodzielności, ale robię to świadomie. Powoli oddaję im różne obszary odpowiedzialności. Nie chodzi o wyrzucanie śmieci, czy robienie zakupów. Od najmłodszych lat pozwalam na decydowanie, zauważenie, że to są ludzie, a nie moja własność i że ja daję im życie, pomagam dojść do pewnego etapu, a potem uwalniam od spełniania moich oczekiwań. Chciałam stworzyć ludzi i cieszyć się tym, że mogę z nimi żyć. Przekazać nie tylko geny, ale i wiedzę oraz pasję.

Darek ma 16 lat, Michał 14 i pół, Iga 11, a Jagoda 9 i pół. Z moim mężem Bartkiem poznaliśmy się, jak miałam 17 lat, byliśmy razem w liceum. Był początek lat 90., chodziliśmy do społecznego liceum w Lublinie, szkoły tak naprawdę eksperymentalnej. Na lekcji savoir-vivre’u nauczycielka uczyła nas mówić do siebie „chcę się z Tobą kochać”, co jako uczniów bardzo nas bawiło, ale wiele nauczyło. Ale najpierw pojechałam na Zachód.

W 1989 roku na parę miesięcy byłam w Niemczech w szkole z internatem. Nagle dużo zaczęło się mówić o tym, że Polska wychodzi z komunizmu. Wszyscy chcieli się dowiadywać o wszystkim, przynosili mi prezenty, papier toaletowy, a ja byłam zaszokowana tym całym zachodem. Coś więcej zaczęłam się wtedy też dowiadywać o seksie – od rówieśników, bo z rodzicami nigdy nie rozmawiałam na ten temat. Kiedy wróciłam do Polski, nagle wszystko było inaczej. Zostałam wrzucona w rzeczywistość szkoły społecznej, gdzie wszystko można: nauczyciele są młodzi, dopiero po studiach, a my jesteśmy na „Ty” z profesorami. 

Szkoła społeczna, to było wtedy coś innego niż teraz. Wtedy było to zanegowanie dotychczasowego pojmowania edukacji. Wszystko robiliśmy inaczej, najlepiej bez książek, a profesorzy dawali nam wolność wyborów. Uczymy się wszystkiego, wyjeżdżamy do teatrów, na obozy integracyjne, wymyślamy własne projekty oraz dużo różnych języków do nauki. W klasie było tylko 15 osób i cały czas się mieszaliśmy, przechodziliśmy z klasy do klasy. W trzecim roku stworzono profile i wtedy zaczęłam chodzić do klasy z moim mężem. Okropny był, nie podobał mi się w ogóle. Był z zupełnie innego domu niż ja –  mama obiad, tata telewizor. Ale był również zapatrzony we mnie i moją rodzinę. To mi się w nim spodobało.

Właśnie w liceum mieliśmy lekcje savoir-vivre’u. Kobieta opowiadała nam, jak się zachowywać. Ale tłumaczyła też, jak mieć seks z chłopakiem czy dziewczyną i o tym mówić. Na bananie pokazywała, czy słabe są prezerwatywy. To było strasznie rewolucyjne, po 1,5 roku szkoła zamieniła się w katolicką, ale z nazwy. Wróciliśmy do starego systemu, lekcja 45 minut, przerwa, lekcja. Uczniowie byli ci sami, ale nauczyciele się zmienili. Zaczęliśmy protestować, aby ta nauczycielka wróciła. Plakaty rozwieszaliśmy, listy pisaliśmy. Tłumaczyliśmy, że nam się podobało, mieliśmy różne rozmowy i negocjacje. Niektóre postulaty udało nam się wywalczyć, ale ci nauczyciele nie chcieli już zostać.

Szkoła dała mi otwartość i odwagę. Kiedy sytuacja wymagała, że trzeba się odezwać, to ja to robiłam. Jeśli chodzi o rozmowy o seksie, to dzieci mają mnie już dosyć. Nie to, że jest ich za dużo, tylko, że nazywam rzeczy po imieniu: nie że kochać, tylko uprawiać seks. Że to przyjemność, ale i rodzą się z niej dzieci. Nie nakładam na to żadnej kalki, że tylko po ślubie, mimo że kiedyś tak uważałam. Chciałabym, aby moje dzieci to rozumiały. Kiedy słyszą, jak mówię „seks”, to od razu „Nie mów, nie mów, po co mówić, okropna jesteś”, a ja „Ale dlaczego mam nie mówić? To jest normalne, to jest część życia”.

Z córkami rozmawiam w trochę inny sposób, dostosowany do ich wieku. Kiedy widzę, że temat przestaje je ciekawić, to nie mówię. Musi być odpowiedni wiek. Za każdym razem zainteresowane są czymś innym. Okazję do rozmowy staram się stworzyć, kiedy jestem z dziećmi pojedynczo. Pojechać do sklepu, czy wyjść z psem na spacer. Czasami im proponuję, żeby wyrazili coś na piśmie, bo wtedy jest łatwiej przekazać, co tam leży na sercu.

Mówię: „Co, pani kazała Wam gotować, robić sałatkę? A chłopcy co robili?” a wtedy włącza się Darek: „Tak, faceci też mają gotować! Co to jest?!”. U mnie chłopcy gotują i jestem tak wdzięczna losowi, że urodzili się pierwsi. To jest jakby przełamanie stereotypu. Często mówi się, że to dziewczyny zajmują się domem i wszystko robią. U mnie to chłopcy opiekują się młodszymi siostrami.

Mam wrażenie, że szkoła obecnie jest podobna do tego, co było kiedyś. Z mężem zabieram z niej dzieci, kiedy tylko możemy. Według nas, więcej uczą się w domu. Przez nasz styl życia w rodzinie i bycia z dziećmi. Gdyby tylko było mnie na to stać, chciałabym prowadzić edukację domową. W szkole jest ta podstawa, trzeba omówić lektury, sprawdziany. Jestem w trójkach klasowych, co roku gdzieś indziej, ale ten wpływ jest ograniczony, bo szkoła wcale nie chce do siebie wpuścić rodziców. A oni też nie zawsze chcą wejść w życie szkoły. 

Od tego zależą dalsze losy dnia – Sylwia

W Warszawie mieszkam od urodzenia. Do szkoły chodziłam niedaleko mojego domu. Byłam zniechęcona do nauki, wynika to chyba z systemu. Nauczyciele mnie denerwowali. Tak, jak o tym myślę, to wzięło się właśnie z podstawówki. 

W czwartej klasie naszym wychowawcą został człowiek, który nienawidził dzieci. Wtedy zaczęły się moje problemy. Był fizykiem i na każdym kroku dawał nam do zrozumienia, że nas nie lubi. Ciągle robił sprawdziany, gnębił nas, mówił, że nie będzie z nami jeździć na wycieczki. Często się buntowałam i to również napędzało mi problemów. Szybko go zmienili. Nie każdy nadaje się do pracy z dziećmi i nie rozumiem, jak takiego człowieka mogli dopuścić do nauczania. Czasami go jeszcze widuję, ale nie w szkole. Zimą chodzi na bosaka między blokami. Zwariował.

Moją córkę Agatkę wysłałam do tej samej podstawówki. Nie sprawdzałam jej wcześniej, stwierdziłam, że państwowa szkoła będzie po prostu dobrym wyborem. Z prywatną szkołą jest różnie, chodzi głównie o koszty, ale też zamykanie dzieci w takiej mydlanej bańce. Sama nie wiem, czy dobrze zrobiłam. Myślałam, że ta szkoła się jakoś zmieniła, w końcu minęło trzydzieści lat. 

Tak naprawdę wszystko może zmienić się od czwartej klasy. Już teraz moja córka przynosi dużo pracy domowej. Pochłania nam ona cały dzień. Muszę się do tego dostosowywać, mój partner pracuje w innym mieście. 

Pierwsze pytanie, które zadaję mojej córce po przyjściu ze szkoły, to czy ma dużo zadane. Od tego zależą dalsze losy dnia. Jeśli dużo, to wiadomo, trzeba iść i zrobić. Gorzej, kiedy mamy jakieś dodatkowe zajęcia, wtedy pomartwimy się później.

Jeszcze w pierwszej klasie tak nie było. W drugiej sama robiła lekcje, a w trzeciej – ruszyło nagle, jak z kopyta. Gdyby to było jedno zadanie, z polskiego czy matematyki, podsumowanie jakichś lekcji, żeby usiąść i nie poświęcić temu więcej niż 20 minut. Ale kiedy to jest wierszyk do nauczenia, a miała ich już sześć od rozpoczęcia roku szkolnego, mamy październik. Do tego zadania z matematyki, język polski i jeszcze przygotowanie do sprawdzianu z angielskiego. Wszystko się tak nawarstwia. 

Ostatnio w ogóle już nie chce odrabiać lekcji. Potrzebuje, żeby z nią usiąść, pomimo tego, że sobie radzi. Niektórych z poleceń w tych książkach, to nawet ja nie rozumiem. Zastanawiam się, czy w nich są jakieś błędy? O co tu chodzi? Ja tego nie wiem, jak ona ma to wiedzieć? 

Od moich znajomych słyszałam, że tak właściwie jest. Siedzą z dziećmi po 3 godziny dziennie i tłuką te zadania, zmuszają dzieci, bo one same nie chcą tego robić. Agatka jest chłonna wiedzy. Mam jednak wrażenie, że ostatnio wszystko to robi, bo tak trzeba. To nie jest wewnętrzna motywacja. Już teraz mówi, że najbardziej lubi piątki po południu. Jak człowiek, który pracuje w korporacji – aby tylko do piątku. A ma dopiero osiem lat.

Martwi mnie, że moje dziecko powinno mieć więcej czasu dla siebie. Ja się szybko zniechęcałam. Moi rodzice też mnie nie popychali, więc jeśli coś mi nie wychodziło to rezygnowałam. Wiele lat jeździłam konno. Wstawałam o 6 rano i jechałam do stajni, a nawet uciekałam z lekcji. Bardzo chciałam być weterynarzem, w domu miałam totalny zwierzyniec, jednak nie poszło to w tym kierunku.

Moja córka jest bardziej ambitna ode mnie. Chciałabym, żeby nie czuła, że musi się komuś podobać, że nie musi zadowalać wszystkich. Mówię jej „Szkoła się kiedyś skończy, a ważne, żebyś miała pasję”. A ma w sobie bardzo dużo pasji. Od trzech lat tańczy, jednak utrudniają nam to prace domowe. Do tego dochodzą pokazy i zawody. W szkole chodzi jeszcze na zajęcia sportowe. Za moich czasów nie było tych wszystkich możliwości.

Kiedy po tym fizyku zmienili nam nauczyciela, dostaliśmy polonistkę. Była fajna i wyluzowana, z całej szkoły najlepiej wspominam właśnie ją i ona tam zresztą dalej uczy. Jeśli widziała, że nie mamy już siły pisać wypracowań na przykład takiej mitologii greckiej, to mówiła – w takim razie zróbcie mi charakterystykę Johnnego Bravo. Wiedziała, że lubimy oglądać kreskówki. Potrafiła nas zmotywować, żebyśmy pisali, a każdy podchodził do tego na swój sposób.

Pamiętam, że na godzinach wychowawczych przerabialiśmy taką fajną książkę, która uczyła życia w społeczeństwie. Były w niej przesłania, jak należy rozmawiać z drugim człowiekiem, żeby poczuł się doceniony. Nie można tylko mówić o sobie, ale trzeba się nim zainteresować, posłuchać, co ma do powiedzenia. Były w niej super rady, które do tej pory pamiętam. Chciałabym pokazać ją mojej córce.

Pracować zaczęłam w wieku 18 lat. Wyjechałam do innego miasta. Tam skończyłam ostatnią klasę liceum. To była fajna szkoła dla dorosłych. Nauczyciele traktowali nas poważnie i osoby, które się tam uczyły, robiły to, bo tego chciały. Zdałam maturę i parę lat później poszłam na studia, ale ich nie ukończyłam. Żałuję tego. To była świadoma decyzja, zabierało mi to dużo czasu, ale poszłam bardziej z ciekawości. 

Szkoła jako miejsce jest dla mnie ważna, chciałabym, aby moja córka się tam dobrze czuła. Żeby nie czuła przymusu. Nie podobają mi się wyróżnienia na koniec roku – ten wyróżniony, ta wyróżniona czy tamten. Co to mówi dziecku, które go nie dostało? Że jest gorsze? Moja córka była wyróżniania. Oczywiście, że byłam z niej dumna, ale czy jest to naprawdę tak ważne?

Wiele lat myślałam nad własnym biznesem, teraz się na to zdecydowałam. Praca dla siebie będzie mi dawać większa motywację. W szkole nie miałam takich ambicji, jakie ma moja córka. To jest dla mnie takie… Ale się z tego cieszę. 

Po szkole jedziemy na zajęcia. W domu trzeba się przygotować, a to do sprawdzianu, a to odrobić lekcje. Ostatnio Agatka usiadła wieczorem w swoim pokoju – widzę, że była zmęczona – zaczęła czytać książkę. Myślę, dzisiaj odpuścimy, nie będę jej od tego odrywać. Ma do tego prawo, żeby spędzić czas po swojemu.

Nie jest tak, że urodzi się dziecko i wiadomo, jak je wychować – Marta

Wyprowadziliśmy się z dzielnicy, w której się wychowałam. Nie chciałam, żeby moje dzieci doświadczyły tego samego, co ja. 

Chodziłam do publicznej szkoły, to była dobra podstawówka. Chodzi o środowisko, to kształtuje charakter, chciałam uchronić przed tym moje dzieci. Byłam silna i sobie z tym poradziłam, ale dla nich chcę jak najlepiej.

Mam trójkę dzieci. Najstarsze ma siedem lat i chodzi do pierwszej klasy podstawówki, córka chodzi do przedszkola, ma cztery latka, a najmłodsze właśnie poszło do żłobka. Od początku miałam z tym różne problemy. Chodziłam do placówek publicznych i zawsze mi się wydawało, że moje dzieci też będą do takich chodziły. Najpierw najstarszy syn nie dostał się do publicznej, bo nie spełnialiśmy wszystkich kryteriów. Wysłałam go do prywatnej placówki, ale chorował i raczej większość czasu spędzał z babcią. Później urodziła się córka, zapisaliśmy ją do żłobka państwowego i niestety.

Moje dzieci jak były w przedszkolu, to płakały w niebogłosy. Trwało to wiele godzin. One, tak jak i ja nie dawały sobie z tym rady emocjonalnie. Starszy syn przez jakiś czas chodził do publicznego przedszkola. Grupa liczyła prawie 30 dzieci, to było nie do opanowania. Bardzo lubiłam te dwie panie, które się nimi zajmowały, ale moim zdaniem robiło się to już niebezpieczne. 

Olek nosił okulary, które spadły mu gdzieś na placu zabaw. Nikt nawet nie wiedział. Okulary mu się złamały, on miał twarz rozbitą, zrozumiałam, że po prostu nie ma szans, aby każdemu dziecku poświęcać tu czas. Wracał z przedszkola, przeklinał, nagle zrobiło się takie dziwne dziecko.

Z tego powodu przepisaliśmy nasze dzieci do prywatnej placówki, niedaleko domu. Dzieci nam się znowu odmieniły, chociaż Olek wolał poprzednie przedszkole, bo było więcej luzu i było tam więcej dzieci.

Zależy mi na tym, żeby moje dzieci lubiły te miejsca, w których się uczą. Duża to zasługa nauczycielek, ale też szukałam takich placówek, które zapewniają komfort i bezpieczeństwo. W rodzinie mamy taką dziewczynkę, która jest najlepszą uczennicą w klasie, ale jak słyszę, że nie lubi swojej szkoły i nie lubi się uczyć, to jest to po prostu przykre.

W klasie Olka jest teraz 13 dzieci, większość materiału przerabiają na lekcjach. Nauczyciele nie zadają im dużo do domu. Po lekcjach mają jeszcze takie dwie godziny z panią, podczas których mogą odrobić zadania domowe. Olek chodzi na tenisa, na szachy, zbiórki zuchów, piłkę nożną, akrobatykę i co tam jeszcze chce, bo ma na to czas. W domu możemy się wspólnie pobawić, ugotować coś, mieć to dla siebie, a nie tylko odrabiać lekcje.

Zastanawiałam się, czy Olek tych zajęć nie ma za dużo i chciałam mu je ograniczyć, ale on na wszystkie chce chodzić. Rozmawiałem na ten temat z nauczycielką, czy to nie jest jakieś szaleństwo. Jest jednak bardzo nadpobudliwym dzieckiem, potrzebuje, żeby dużo się działo. Ma dwójkę młodszego rodzeństwa i nie radził sobie z emocjami. W domu był grzecznym dzieckiem, ale w przedszkolu bił innych chłopców. Poszliśmy do poradni psychologicznej. Musieliśmy z tym popracować, więcej się nim zająć. Odstawiłam najmniejsze od piersi, wszystkim nam dobrze to zrobiło. To tylko dziecko, miał 6 lat, był zazdrosny. Gdzieś tą miłość trzeba było rozłożyć.

Warto być świadomym rodzicem, ale tego się trzeba nauczyć. Moją mamę kocham ponad cały świat i wiem, że miała dobre intencje, ale przecież nie jest tak, że urodzi się dziecko i wiadomo, jak je wychować.

Rodzice rozwiedli się, jak miałam 4 czy 5 lat. To wszystko gdzieś tam we mnie zostało, ukształtowało mój charakter. Nie jestem alfą i omegą, najmądrzejszą na świecie. Chodziłam na różne warsztaty, ale każdego dnia moje dzieci mnie czymś zaskakują. Czytam książki, staram się być przygotowana na różne emocje i dzięki temu czuję, że mogę lepiej wychować moje dzieci.

Sama wychowywałam się w dzielnicy, w której już podstawówce koledzy brali narkotyki, pili alkohol czy palili papierosy. Było to dla mnie normalne. Wielu moich znajomych nie radziło sobie z tym później. Wszystko działo się poza szkołą, na moim podwórku, ale w samej szkole nic się z tym nie robiło. Mam wrażenie, że nauczyciele nawet nie wiedzieli o takim problemie. Były jakieś zajęcia, gdzie mówiło się o miesiączkowaniu, ale nic innego. To były jedyne zajęcia przez osiem lat.

O seksualności i zachowaniu w społeczeństwie dużo rozmawiam ze swoimi dziećmi. U mnie to jest otwarty temat, a w wielu domach się o tym nie mówi, np. o homoseksualizmie. Wydaje mi się, że gdyby w szkole o tym mówiono normalnie i otwarcie, wiele dzieci mogłoby mieć po prostu lepsze życie. Bardziej świadome.

Mamy w rodzinie taką dziewczynkę, która nie ma rączki i stópek. Byliśmy wspólnie na placu zabaw i inne dzieci wytykały ją palcami. W takich sytuacjach tłumaczę moim dzieciom – zobaczcie Marysi zrobiło się przykro, bo inne dzieci tak się zachowywały. Ale to wynika z tego, że dzieci są ciekawe i one nie wiedzą, że mogą jej tym sprawić przykrość. Trzeba im tłumaczyć takie rzeczy, rozmawiać o emocjach. Jeżeli ja im tego nie powiem, to one się nie domyślą, albo mogą to inaczej zinterpretować. To praca 24 godziny na dobę, wieczne mówienie i tylko jak śpię, mogę spokojnie zamknąć usta.

 

Oczywiście, że kobieta powinna mieć swoje pieniądze,  i pracę, i przyjemności, i płacić na randce, jeśli ma na to ochotę. Nie poprzestaję na tym i drążę dalej, a czy mama powinna mieć swoje pieniądze? Tutaj odpowiedzi nie są już tak jednoznaczne, a zdania mocno podzielone. Dlatego zebrałam kilka historii wspaniałych kobiet, które poradziły sobie mimo braku środków i wyszły z opresji obronną ręką. 

Jednocześnie po wysłuchaniu moich rozmówczyń zbiera mi się na płacz na samą myśl o tym, ile jest kobiet, które nie mają do kogo zwrócić się o pomoc i muszą trwać, nieustannie pijąc bardzo gorzkie piwo, którego same naważyły bez szans na zmianę swojego położenia. 

Kasia (Kicia): od miłości do wielkich długów 

– Nie słonko, mój mąż ode mnie nie odszedł. – Kasia, którą wszyscy znajomi nazywają „Kicią”, ma długie czarne włosy, ciemne oczy i brwi. Sama siebie nazywa kobietą po przejściach, która wciąż wierzy w szczęśliwy los. To może trochę patetyczne, ale w jej ustach to zdanie brzmi… prawdziwe. Spotkałyśmy się, żeby porozmawiać o tym, czy kobieta powinna mieć swoje pieniądze.  – Mój mąż nie odszedł, to ja wykopałam go z domu, ale to zupełnie nic nie zmieniło – Kicia zaciąga się papierosem – i tak musiałam spłacać jego długi, a komornik zajął moją pensję. Byłam sama z dwójką dzieci, już nie takich małych – Jasiek miał 6, a Tomek 8 lat i jedną pensją, na której łapy położył komornik. 55 tysięcy długu dokładnie to pamiętam, to zabrzmiało jak wyrok. Jak przeczytałam pismo, to poczułam takie kłucie tutaj – Kicia kładzie wypielęgnowaną dłoń z krótkimi bordowymi paznokciami na biuście – że myślałam, że osierocę moje dzieciaki. Ale przetrwałam i każda z nas przetrwa. – Przez chwilę pali w milczeniu. 

O matczynym poświęceniu i miłości silniejszej niż rozsądek 

– Pomogła moja matka świętej pamięci. Poszła i sprzedała mieszkanie, rozumiesz? Sprzedała swoje małe dwa pokoiki i przyniosła te pieniądze i dwie walizki. Zamieszkała z nami i tak już zostało do końca. Ostatnia ofiara mojej matki można powiedzieć. – Kicia znowu się zamyśla. Gdyby była kimś innym, pewnie teraz zaczęłaby płakać, ale Kicia nie płacze, już nie – Największa głupota? Powinnam powiedzieć teraz jak w telenoweli, że wyjście za mąż za tego gnoja, ale nie uważam tak. Mam z nim dwóch synów, którzy – Bogu niech będą dzięki – wyszli na ludzi. Jeden pracuje jako kierowca autobusu, drugi jest księgowym, ma swoją firmę, dobrze zarabia. Jestem zadowolona i spokojna. Najbardziej żałuję, że byłam młoda i zakochana, nie myślałam o pieniądzach, wcale. Pieniądze? Na co to komu, jak ma się miłość – Kicia śmieje się i kaszle, to taki typowy suchy kaszel palacza. Upija łyk mocnej kawy ze szklanki, wiem, bo w mojej jest dokładnie ta sama fusiara,  i po chwili kontynuuje – Dzisiaj mówię dziewczynom jedno: rozdzielność majątkowa i własne pieniądze. Taka się zrobiłam wykształcona, ale co się nalatałam po prawnikach, jak gnoja wykopałam z domu, to moje. Hazard. – uprzedza moje pytanie – zorientowałam się trochę wcześniej, bo Tomusia pobili, szli za nim ze szkoły, wciągnęli w bramę i obili, wrócił zapłakany, krew na koszulce, myślałam, że wdał się w bójkę. Na początku krył ojca, oh oni obaj byli w starego wpatrzeni jak w święty obrazek, moja kochana, tylko „tatuś” i „tatuś”, a jak go wykopywałam, jaki był lament. Jeden stał i krzyczał na mnie, drugi trzymał się ojca, jakby ich coś opętało. Więc krew mnie zalała, złapałam starszego i wrzeszczę „idź z nim! No idź, zobaczymy, za ile wrócisz do matki”, ale wtedy – nie uwierzysz – stary się odezwał „wrócę po was chłopaki” tak im powiedział, dobre, nie? – Kicia śmieje się i klepie po udach – dwa tygodnie na niego czekali z nosami przyklejonymi do szyby, na każdy dźwięk dochodzący z klatki lecieli do drzwi, a jak słyszeli domofon, to zlatywali nawet na dół z trzeciego piętra w kamienicy. Nie wrócił. 

O nowej rzeczywistości, w której rządzi praca 

Kicia patrzy przez okno. Bawi się złotym pierścionkiem. – W końcu wzięłam rozwód. Po co mi więcej jego długów? Na co miałam czekać? Udało się. A, ty kochana, chciałaś więcej o tych pieniądzach. To tak jak mówiłam, mamusia sprzedała mieszkanie, wprowadziła się do nas. Miała niską emeryturę, ale byłe prządki nie mogły jakoś specjalnie liczyć na łaskę państwa, a ja zaczęłam dorabiać. Pracowałam po 12 godzin w sklepie, a po pracy szyłam dla prywaciarza. Przywoził rzeczy w worku, czasami były karteczki, co do zrobienia, czasami nie i trzeba było szukać. Przy dobrym świetle latem mamusia siadła i pomogła, przy gorszym musiałam szyć sama. Czasami było pracy na dwie godziny, a czasami na sześć. Im więcej brałam i szybciej szyłam, tym lepiej płacił, ale nigdy nie było wiadomo, ile przywiezie. Raz przywiózł trzy worki, ja chora z gorączką, ale nie ma rady, szyć trzeba. Usnęłam nad maszyną, cudem nie przyszyłam sobie palców do spodni. Innym razem nie było go trzy tygodnie, nie miałam za co dzieciakom butów kupić, chodzili w dziurawych. Na co szły pieniądze? Na jedzenie – wykarm dwóch dorastających chłopaków, na ogrzewanie, to była kamienica, tutaj się ogrzewa prądem. Zimą siedziałam w trzech swetrach i rękawiczkach bez placów. Mamusia spała pod pierzyną, pod koniec to była taka chudziutka i malutka, że jej wcale nie było z łóżka widać. Gorące butelki z wodą jej wkładałam do łóżka, żeby cieplej było. Dzisiaj to ja mam luksusy. Sama mieszkam i dwa pokoje od miasta dostałam, bo moja kamienica na rewitalizację poszła. Wodę mam w kranie, ogrzewanie z miasta, sypialkę własną – luksus! 

Co by było gdyby? Być może lepiej 

– Co bym zrobiła, jakbym wtedy miała pieniądze? Kupiła nam wspólnie z mamusią trzy pokoje w blokach. Żyła spokojniej, może mniej bym pracowała, a tak moich chłopaków to wychowały sąsiadki i babcia. Na szczęście żyliśmy wtedy wśród swoich. Każdy każdego znał i musieli się zachowywać, bo wszystko wiedziałam jeszcze zanim weszłam na trzecie piętro. W kamienicy obok mieszkała ich nauczycielka, surowa była i dobrze. Udało się, ale mogło się nie udać. Dlatego mówię zawsze dziewczynom: chcesz ślubu, to bierz, ale zrób rozdzielność u prawnika i miej swoje pieniądze, okładaj, oszczędzaj, to się zawsze przyda. 

Marysia: wielka miłość, która czasami za szybko się kończy  

Z Marysią rozmawiamy online. Ma szczupłą twarz i bardzo duże oczy. Mówi cicho i powoli, jakby się czegoś bała. Za jej plecami na dywanie bawi się jej 4-letnia córeczka Iza. Marysia pracuje w szkolnej bibliotece, bardzo lubi swoją pracę. Nie zarabia kokosów, ale nie ma również pełnego etatu, tylko tak może zajmować się Izusią. 

Mgła, która zmieniła wszystko 

– To był październik. Zwyczajny dzień, wtorek. Maciek jak zwykle pożegnał się ze mną i z Izusią, wsiadł na rower i pojechał do pracy. Pogoda była ładna,  tylko mgła nie dawała mi spokoju. Maciek śmiał się, że jak zwykle panikuję, że ma się przejaśnić na popołudnie. – Marysia mówi wolno, jakby czytała z karki – Z mgły wyjechał rozpędzony Ford Mondeo, kierowca zapatrzył się w ekran smartfona, domykał jakiś ważny „deal”, jak zeznawał później w sądzie. Za późno zauważył Maćka. – Marysia milknie i zaciska usta w wąską kreskę. Dłonie, którymi podnosi kubek, drżą lekko. Trzyma kubek w dłoniach, zagląda do jego wnętrza. Nie pije. 

Czas na chłodne kalkulacje 

– Telefon z policji. Ja na zakupach, z wózkiem, marudzącą Izą, nie bardzo rozumiałam, co się dzieje. Jak dotarło wreszcie do mnie, co mówi policjant, wypadły mi z rąk siatki. Pomidory potoczyły się po chodniku, miałam zrobić spaghetti na kolację. Zadzwoniłam do brata Maćka, on i bratowa przyjechali do mnie i bardzo mi pomogli. Z rodzicami nie utrzymuję kontaktu, a Maćka rodzice nie żyją. Do pogrzebu było ciężko, próbowałam się trzymać. Iza nie rozumiała, co się dzieje, ciągle chciała na ręce, była taka nieznośna. Miała zaledwie 16 miesięcy, gdy Maciek zginął. Po pogrzebie zaczęło powoli do mnie docierać, że nie mam środków do życia… Mieszkaliśmy w wynajmowanym mieszkaniu, a wiosną zaczęła się budowa naszego domu. Oczywiście na kredyt. Banki jeszcze wtedy nie robiły problemów z hipoteką. Maciek poprzedniej zimy kupił auto, też na kredyt. Był informatykiem, mogliśmy sobie na to pozwolić. – mówi, jakby chciała usprawiedliwić nieżyjącego męża –  Ja byłam na wychowawczym, ale to było wszystko załatwione ze znajomym Maćka. Pamiętam, że zostało mi na koncie 280 złotych z jego ostatniej pensji. Dostałam jeszcze zasiłek i pieniądze z ubezpieczenia, ale czynsz za nasze mieszkanie wynosił 1200 do tego opłaty, wyżywienie i raty kredytów, na które potrzebowałam kolejne 2000 złotych. Myślałam, że oszaleję. Przez chwilę myślałam nawet, czy się nie poddać, ale – pewnie uznasz, że to śmieszne – przyśnił mi się Maciek. W tym śnie byliśmy na Korfu – tam spędziliśmy naszą podróż poślubną – Maciek obejmował mnie, śmialiśmy się, świeciło słońce i nagle on powiedział „żyj” i sen się skończył. Wtedy zrozumiałam, że jeśli kiedykolwiek chcę go zobaczyć, teraz muszę wziąć się w garść. – Marysia patrzy gdzieś w bok i delikatnie się uśmiecha. 

Bezcenne wsparcie i bezinteresowna pomoc 

– Brat Maćka pożyczył mi 5 tysięcy, a bratowa pomogła z prawnikami. Sprzedałam samochód i spłaciłam cały kredyt. Sprzedałam dom dzięki ich pomocy. Zapłaciłam karę za wcześniejszą spłatę kredytu hipotecznego, zostało tyle, żeby na kilka miesięcy wynająć kawalerkę. Byłam dumna. Wymówiłam dwa pokoje. Właścicielka nie robiła problemów i nawet oddała mi kaucję i dała różaniec na drogę. To był jednej z najmilszych gestów, jakich doświadczyłam w życiu, ale nie ostatni po śmierci Maćka. Mam wrażenie, że odkąd nauczyłam się prosić o pomoc i przestałam udawać, że sobie radzę, wszechświat naprawdę ruszył mi na pomoc. Zadzwoniła przyjaciółka, której mama jest dyrektorem szkoły. Dostałam pracę w bibliotece, poszłam na studia zaoczne. Moja inna koleżanka wzięła Izę do swojego przedszkola, płacę tylko za wyżywienie. Dwa tygodnie temu dostałam kredyt w banku, kupiłam nam malutkie mieszkanie dwupokojowe blisko parku, za miesiąc się przeprowadzamy. Teraz mój kolega – Marysia lekko czerwieni się przy słowie „kolega” – pomaga w remoncie. 

Warto mieć swoje pieniądze 

Co chciałabym powiedzieć innym dziewczynom? Szczęście nie trwa wiecznie, jest czymś ulotnym i chociaż mówi się, że pieniądze tego szczęścia wcale nie dają, to warto je mieć, bo wtedy nieszczęście boli mniej. Dużo nad tym myślałam w bezsenne noce po śmierci Maćka. Gdybym miała odłożone swoje pieniądze, nie musiałabym pożyczać od rodziny. Może skończyłabym budowę domu i zarobiła na sprzedaży nieruchomości, a tak musiałam sprzedawać szybko rozgrzebaną inwestycję… Czułabym się pewnej i bezpieczniej. Dzisiaj nie zdecydowałabym się na urlop wychowawczy, szukałabym jednak żłobka i wróciła do pracy. Chociaż Maciek nigdy nie dał mi odczuć, że nie mam pieniędzy. On… – Marysia musi głęboko odetchnąć – ciągle mi proponował „kup to, kup sobie tamto”, a ja nie chciałam. Często sam robił mi prezenty. A ja?  Jedna bluza, dwie pary spodni i buty, nie potrzebowałam wiele. Teraz wiem, że chcę zadbać o siebie i o Izę pod każdym względem, ale za swoje pieniądze. 

Iwona: nowa miłość, nowe życie i wielka pomyłka 

Kolejna rozmówczyni nie chce, żebym poznała jej twarz. Jest najbardziej tajemnicza, ale gdy opowiada mi swoją historię, przestaję się dziwić. Jej życie przypomina film sensacyjny i pewnie niejeden scenarzysta znalazłby w jej słowach gotową historię. 

Apetyt na miłość 

– Iwona, mam na imię Iwona. Słyszysz mnie? – pyta, gdy łączymy się na What’s upie. – Dobrze, będę opowiadać. Możesz notować, nie ma problemu. Mam na imię Iwona i mam 47 lat. Tego człowieka – przez całą rozmowę będzie go właśnie tak nazywać „tym człowiekiem” – poznałam, gdy miałam lat 35 i 12-letnią córkę. Zwolnili mnie z pracy w szwalni, siedziałam na zasiłku i myślałam, co dalej. Odpowiedziałam na ogłoszenie matrymonialne w radiu. Koleżanki pukały się w głowę i śmiały ze mnie. Urządzałyśmy takie babskie spotkania, no wiesz – moja rozmówczyni trochę się rozluźnia i przestaje brzmieć, jakby czytała z karki – śledzie, wódka i tort, takie to były babskie nasiadówy, moja córka bawiła się z dziećmi, a my mogłyśmy nakręcić sobie wałki, zrobić paznokcie i trochę ponarzekać. Ojciec mojej córki poszedł do więzienia, a późnej zniknął. To było takie głupie… Ja, dziewczyna z dobrego domu – ojciec lekarz, matka nauczycielka, najlepiej w szkole zdałam maturę, poszłam na studia. Tam poznałam brata mojej koleżanki. Dziewczyna była fajna, ale brat to taki typ spod ciemnej gwiazdy, a ja – głupia gęś zakochana w Skrzetuskim – śmiej się, jeśli chcesz, taka właśnie byłam. Miałam warkocz i okulary w grubych oprawkach. Ja postanowiłam, że go zbawię, a on, że mnie uwolni. Jak wpadłam, to się skończyło love story… – Iwona milknie na chwilę – co to ja miałam… aha, ogłoszenie matrymonialne, bo ja chciałam pana przyzwoitego, żeby odnosił się do mnie i do mojej córki z szacunkiem, żeby rodzinę mieć, chciałam kochać na poważnie. 

Szansa na nowe, piękne życie 

I taki pan, wyobraź sobie, do mnie napisał. Mieszkał w Anglii, ciężko pracował na produkcji. Zaczęliśmy wymieniać listy, później dzwonił do mnie czasem, wysłał paczkę ze słodyczami dla córki. Później jakieś kosmetyki dla mnie, chyba perfumy. Spotkaliśmy się, jak przyleciał tutaj odwiedzić matkę. Pan starszy ode mnie o 10 lat. Na poziomie, niepijący i niepalący. Miło się odzywał, córka go polubiła. Kwiaty mi kupował, zapraszał do kawiarni. Urlop szybko minął i musiał wracać. Już wtedy zaproponował, żebym z nim poleciała. Najpierw myślałam, że upadł na głowę, ale zaczęłam myśleć. Jeden dzień, drugi, trzeci, czwartego dnia zaprosiłam koleżanki, gadamy, opowiadam, a one mówią, że to może dobry pomysł. W Anglii więcej płacą, pracę bym znalazła, córka się przyzwyczai. Właśnie córkę to chciałam zostawić tutaj i pojechać najpierw sama na próbę. Ten człowiek zaoferował, że mała może zostać u jego matki. Poznałam tę kobietę i była bardzo miła i życzliwa. Gdy byliśmy u niej, zapytała jaką kawę lubię i zaprosiła mnie do kuchni. Ten człowiek coś oglądał w telewizji. Jego matka konspiracyjnym szeptem powiedziała do mnie znad filiżanki pełnej proszku, który miał się zamienić w cappuccino orzechowe: „uciekaj dziecko!”, ale nie zapaliła mi się żadna lampka. Myślałam, że starsza pani ma swoje dziwactwa, wiesz, tekściki i takie inne. Gdy pojechałam do niej z córką, bardzo serdecznie przyjęła małą, mnie znowu wzięła do kuchni i dała mi 500 złotych. Nie chciałam przyjąć tych pieniędzy „Schowaj to – powiedziała – i wydaj, gdy będą Ci najbardziej potrzebne, gdy nie będzie wyjścia. Jak nie wydasz, to mi oddasz” i tym mnie przekonała. Wezmę, zawiozę i wrócę. Na koniec dodała „Niech to będzie nasza matczyna tajemnica”. Schowałam pieniądze do torby i szybko wyszłam. Ten człowiek kupił mi bilet. Miałam około 20 funtów i pieniądze od jego matki. W moim mieszkaniu miał zatrzymać się brat przyjaciółki. Dostał lokum w zamian za czynsz i dbanie o kwiatki. – Iwona przerywa rozmowę, musi odebrać paczkę od listonosza. 

Sielanka, która trwała tylko chwilę 

– Zamówiłam nowy magazyn ogrodniczy, wybacz słonko. Już jestem. Na miejsce doleciałam wieczorem. Pierwszy raz leciałam samolotem, byłam taka przejęta i zmęczona. A w Anglii jak to w Anglii – ciemno, zimno i deszcz. Ciągle ten deszcz. Ten człowiek przysłał po mnie kolegę, bo musiał zostać w pracy. Pojechaliśmy autobusem na przedmieścia do małego domku. Myślałam, że to będzie nasz domek, okazało się, że mamy jedynie pokój w piwnicy. Zdumiałam się, ale szybko wytłumaczyłam sobie, że przecież mężczyźni nie potrzebują wielkich luksusów i na pewno wkrótce coś znajdziemy. Ten człowiek ucieszył się na mój widok. Przyniósł kwiaty i kolację – burgera z frytkami. Następnego dnia miał wolne, więc mieliśmy przejść się po miasteczku i poszukać dla mnie pracy. Z pracą nie było żadnego problemu – szukali pracowników magazynu. Praca ciężka, ale czas mijał szybko, pracowałam z innymi Polkami, brygadzista był dla mnie bardzo miły, wpadłam mu w oko. 

Bolesne zderzenie z rzeczywistością 

Po trzech dniach dostałam jednak wymówienie, a ten człowiek załatwił mi pracę w swojej fabryce. Tutaj nie było już tak miło, tempo szybsze, przerwy krótsze i ciągle śmierdziało. Mnie jednak ludzie lubią i szybko zaczęłam się ze wszystkimi dogadywać, dbał o mnie szczególnie jeden kolega. Nic złego nie robił, pomógł coś przenieść, raz podał mi coś z półki i przytrzymał drzwi na zaplecze. Temu człowiekowi to jednak wystarczyło, po pracy nie odzywał się do mnie, a później zrobił mi awanturę. Szybko się pogodziliśmy i był spokój. Aż do czasu, gdy były moje imieniny i dostałam od kolegi kwiatka. Ten człowiek nic nie powiedział, ale zrobił się cały czerwony. A to był zwykły kwiatek za 10 p. Wtedy przez moment poczułam się dobrze, trochę zazdrości, jak to mawiają w związku, jest potrzebne. W domu najpierw się nie odzywał, a później mi przywalił. Bez uprzedzenia, mocno. Ogłuszył mnie. Później bił mnie jeszcze głowie. Powiedział, że już więcej tam nie wrócę. Myślałam, że żartuje, ale musiał dosypać mi czegoś do herbaty, którą mi podał po wszystkim, bo obudziłam się prawie w południe, a drzwi były zamknięte na klucz. Od tego dnia zaczął się mój horror. Nie mogłam pracować, nie mogłam sama wychodzić, nie mogłam dzwonić do córki. Dni zlały się w jedno. Miałam wiadro, bo w piwnicy nie było toalety. Miałam gotować, sprzątać, prać, kiedy mi kazał. Najpierw byłam cicho, później krzyczałam, ale nikt z domu mi nie pomógł. Dowiedziałam się o wiele, wiele później że powiedział tym ludziom, z którymi mieszkaliśmy, że jestem chora psychicznie, okłamałam go i nie wzięłam leków z Polski. Oni mu uwierzyli. Nie przestawał mnie bić. Bił mnie, gdy byłam niemiła, gdy nie chciałam uprawiać z nim seksu, gdy płakałam za domem lub ugotowałam coś inaczej, niż on chciał. Bił mnie, gdy nie poszło mu w pracy albo gdy koledzy się z niego śmiali. Modliłam się do Najświętszej Panienki, żeby wrócić do domu, do córki. 

Ratunek, który mógł nie nadejść 

Pomoc przyszła zupełnie niespodziewanie. Znajoma, z którą pracowałam na magazynie w tej pierwszej pracy, postanowiła mnie odwiedzić. Przyszła do nas i gdy on nie patrzył, wyszedł na chwilę na korytarz, podsunęła mi serwetkę z napisem „jeśli dzieje Ci się krzywda mów o Klaudii” szybko wsunęła serwetkę do kieszeni sukienki. Ten człowiek na szczęście tego nie zauważył. Nie wiem, co by było, gdyby się zorientował… Wizyta koleżanki go zmęczyła tak bardzo, że próbował wyrzucić tę kobietę. Kiedy ja – nie wiem, skąd wzięło się we mnie tyle sił, ale powiedziałam: „Nie, ona musi jeszcze zostać, bo nie powiedziała mi o Klaudii”. I zaczęłam ją pytać, jak czuje się Klaudia, bo gdy z nimi pracowałam, to było z nią kiepsko i tęskniła za domem. Gdy znajoma wyszła, dostałam kilka razy w twarz, ale modliłam się jedynie, by ktoś mi pomógł. Nie wierzyłam, że ratunek nadejdzie, to było dla mnie niemożliwe. Dwa dni później usłyszałam walenie w drzwi naszej piwnicy. Ten człowiek otworzył, został wepchnięty do środka pokoju. Jakiś mężczyzna trzymał go za gardło i przyciskał do lodówki, drugi stał za nim. Trzecią osobą, która weszła do pokoju, była tamta kobieta. „Pakuj się, wracasz do domu” . Na lotnisku oddałam jej 500 złotych. Tyle kosztował bilet. Gdy samolot oderwał się od ziemi, po moich policzkach płynęły łzy i nie przestały aż do samego lądowania. 

Doświadczenie matki, wnioski dla córki 

Na lotnisku cały czas oglądałam się za siebie, czy nikt mnie nie śledzi. Dopiero następnego dnia dotarłam do mieszkania jego matki. Gdy mnie zobaczyła, przeżegnała się i powiedziała tylko „przepraszam”. Zgłosiłam sprawę na policję. Dużo pomogła mi wychowawczyni mojej córki i moja koleżanka. Nie wiem, co bym zrobiła, gdybym nie miała przy sobie tamtych pieniędzy. Możliwe, że Ci ludzie i tak by mi pomogli, a może nie, nie wiem. Dzisiaj moja córka ma 24 lata, pracuje, ma swoje pieniądze. Nie opowiedziałam jej, co zdarzyło się w Anglii, ale zaczęłam uczyć, że ma zarabiać, być niezależna. Chcę, żeby miała dobrą pracę i związała się z facetem, który też umie ciężko pracować i zarobić pieniądze. Co mogę powiedzieć młodym dziewczynom? Jeśli szukacie pracy, to szukajcie dobrej pracy, a jeśli mężczyzny, to dobrego mężczyzny i te dwie rzeczy wcale nie muszą iść w parze. 

Kinga: mąż dobry do czasu

Mojego męża poznałam na konferencji – opowiada drobniutka blondynka w dużych okularach w złotych oprawkach.  Ja – świeżo upieczony pracownik, kilka miesięcy wcześniej skończyłam studia, dostałam dyplom i wyruszyłam na podbój wielkiego świata. On – dyrektor handlowy starszy ode mnie o ponad 10 lat. Doskonale ubrany, przystojny, elokwentny. Rozmawialiśmy kilka minut i byłam przekonana, że nigdy więcej się nie spotkamy. Nie doceniłam go – Kinga uśmiecha się smutno na to wspomnienie – zdobył mój służbowy numer telefonu i umówił się na spotkanie, jako klient. Trochę mnie zdziwiło, że specjalnie do mnie przyjechał z innego województwa ponad 300 kilometrów. Pamiętam, że pomyślałam wtedy, że musi być naprawdę zachwycony naszymi pozytywnymi opiniami w sieci… 

Owinięta wokół palca 

Oczywiście tak poprowadził pierwsze spotkanie, że niczego nie udało się ustalić i kilka dni później musiał przyjechać znowu. Tym razem zaprosił mnie na lunch. Widziałam już, że starsze stażem koleżanki wychodzą na lunche z klientami, więc czułam się wyróżniona – w duchu skakałam z radości! Później zaczęliśmy do siebie dzwonić, najpierw w sprawach służbowych, później on poprosił mnie o prywatny numer telefonu. Pół roku, tyle minęło od pierwszego spotkania, gdy mi się oświadczył. To były nasze wakacje w Rzymie, mój pierwszy wyjazd za granicę, pierwszy lot samolotem – byłam dosłownie i w przenośni wniebowzięta! I on, opiekujący się mną w tak piękny sposób, trzeba przyznać, że miał maniery dżentelmena: odsuwał mi krzesło w restauracji, podawał ramię podczas spaceru, mówił do mnie „kochanie” w taki serdeczny sposób. Zmiękłam, roztopiłam się jak rzymskie lody w upał. Dzisiaj myślę, że owinął mnie wokół palca… 

Wielka miłość i wielkie zmiany – czy na pewno na lepsze? 

Rzuciłam pracę i zamieszkałam w jego mieście. Szybko znalazłam zatrudnienie, a później wszystko nabrało tempa: ślub i ciąża. To była wielka miłość, ale pociągała za sobą wielkie zmiany, byłam przerażona. Jemu zależało na dziecku, w końcu był już grubo po 30-stce. Ja uważałam, że mam czas, ale pozostał w tej kwestii stanowczy. Gdybym wtedy zauważyła, że jest to człowiek, który zawsze potrafi postawić na swoim, jeśli nie od razu, to po jakimś czasie. Nieważne, jakimi środkami, on zawsze osiąga to, czego chce – Kinga uśmiecha się, ale nie w tym uśmiechu radości, w jej głosie pobrzmiewa gorycz – dziecko i od razu bliźniaki. Byłam przerażona, ale powiedział, że ze wszystkim sobie poradzimy. Zaczął szukać większego mieszkania, urządzać je dla nas. Pokój dla dzieci, salon, piękna kuchnia. Ja puchłam, a on zdawał się pękać z dumy. Pierwsze dziwne zachowania, które pamiętam, bo musiało ich być więcej, tylko nie zwracałam na nie uwagi, dotyczyły właśnie ciąży. Musiałam iść do ginekologa, którego on wybrał, chociaż wolałam innego lekarza. Miałam rodzić w konkretnej klinice i tutaj również nie miałam nic do powiedzenia. Spisał ze mną plan porodu, ale byłam tak zmęczona, że niewiele z tego pamiętałam. Później dowiedziałam się, że to on chciał, abym za wszelką cenę rodziła bliźniaki naturalnie – wyobrażasz sobie? Uważał, że tylko poród SN to prawdziwy poród. Wybrał również położną – bardzo nieprzyjemną kobietę, która wcale nie chciała mnie słuchać i w czasie porodu na mnie krzyczała. Zabronił mi karmić piersią, ponieważ uznał, że zepsuje mi się biust – wcześniej uwielbiał moje piersi – i poinformował o tym cały personel kliniki, tylko nie mnie. 

Groźba, która zmieniła wszystko 

Najgorsze jednak było to – Kinga nie może poradzić sobie ze łzami, które napływają jej do oczu – że zmienił imiona naszych dzieci. Urodziłam dwie śliczne dziewczynki, jedna miała mieć na imię Amelka, a druga Weronika, a on nazwał je: Monika i Patrycja. Kompletnie tego nie rozumiałam, a gdy zwróciłam mu uwagę – tak naprawdę to zrobiłam scenę – najpierw z dobrodusznym uśmiechem powiedział, że coś mi się pomyliło, a później podszedł bardzo blisko mnie i wyszeptał: „Jeśli się nie uspokoisz, powiem wszystkim, że masz depresję poporodową, zamkną Cię w klinice psychiatrycznej i dopilnuję, żebyś już nigdy nie zobaczyła dzieci.” Poddałam się, miałam zdrowe dzieci i to było dla mnie najważniejsze. 

Wspomnienia, które ciągle bolą  

Dalej było tylko gorzej. Całe macierzyństwo polegało na zadowalaniu jego potrzeb i spełnianiu jego wizji idealnej matki. To on określał jaka mam być, co mam nosić, jak mam mówić. Do dzisiaj na widok skromnej sukienki zapinanej od góry do dołu na guziczki dostaję mdłości. Dość szybko musiałam również spełniać małżeński obowiązek. Nie przejmował się, że dzięki niemu miałam za sobą bardzo długi i bolesny poród. Jego potrzeby były najważniejsze. I pieniądze! Każdego dnia żałowałam, że nie miałam swojego kapitału, swojego konta. Tyle, żeby opłacić wizytę u dobrego prawnika i poszukać mieszkania w innym mieście. Nie miałam niczego, tylko kartę do jego konta, na które wpływały wszystkie świadczenia na dzieci. Kartę dawał mi i zabierał wedle uznania. Raz wyjechał w delegację i zapomniał jej zostawić. Zapasy skończyły się po dwóch dniach – nie pozwalał robić większych zakupów, bo uważał, że za dużo wydaję i marnuję za dużo jedzenia – i nie miałam co jeść. Na szczęście ukryłam przed nim jedną puszkę mleka dla dziewczynek, więc chociaż one nie były głodne. Gdy wrócił, wyśmiał mnie, wskazując jako potencjalne źródło zarobku ulicę i komentując moją fizjologię, która wyglądała tak, jak wyglądała przez niego… – Kinga płacze, jest to jednak płacz spokojny, dwa lata terapii i pomoc bliskich zrobiły swoje – Działo się wiele okropnych rzeczy, w naszym domu  i w naszym małżeństwie. Po jakimś czasie człowiek jednak przestaje zwracać na to uwagę, rośnie mu pancerz. Znosi uwagi i inne upokorzenia, wiedząc, że nie ma wyjścia i dzieciom nie dzieje się krzywda.

Chwila, która zmusza do walki 

Kiedy poczułam, że mam dość?  Pewnego dnia weszłam do pokoju, gdy przebierał jedną z naszych córeczek. Nie widział mnie, a ja zauważyłam jego dziwne zachowanie. Na początku nie mogłam uwierzyć, byłam pewna, że mi się przywidziało. Całą noc nie spałam, tylko analizowałam zachowanie córeczek. Moje niemal 3-latki stały się wtedy apatyczne i bardziej płaczliwe, a po czasie, jaki spędziły z ojcem, garnęły się do mnie bardziej niż zwykle. Często czepiały się mojej spódnicy i chowały za mną, gdy on wracał z pracy. Gdy dodałam dwa do dwóch, musiałam włożyć sobie pięść w usta, żeby nie krzyczeć. Miałam różne myśli tamtej nocy, chciałam to zakończyć, ale nie miałam żadnej siły, nie chciałam stracić moich córek i zostawić ich z tym potworem. 

Siła, która bierze się z miłości 

Zaczęłam działać. Musiałam zgromadzić środki, trwało to w moim odczuciu wieczność. Wmówiłam mu, że córki są chore, że może się zarazić, więc przestał spędzać z nimi tak dużo czasu. Jednocześnie pracowałam nad uśpieniem jego czujności. Ucieczkę zaczęłam planować w maju, w październiku miał dużą konferencję, wiedziałam, że kilka dni go nie będzie w domu – to była moja szansa. Pomogła mi pani z kiosku, która skontaktowała się z moją rodziną. Znalazłam również prawnika. Skąd miałam pieniądze? Powiedzmy, że sprytnie robiłam zakupy – Kinga uśmiecha się lekko – niech reszta zostanie moją tajemnicą. Uciekłam. Żyję i mam się dobrze, moje dziewczynki również. Udało się uzyskać opiekę i odwiedziny tylko pod moim nadzorem, nagrywam każde spotkanie. Walka była długa i sprawiła, że mając 26 lat, całkowicie osiwiałam – Kinga śmieje się z goryczą  – próbował zabrać z mojego życia kolor, ale tylko w części mu się udało. Nie był w stanie odebrać mi siły, którą dawała mi miłość do moich córek. 

Nowe życie i piękna miłość 

Dzisiaj mam śliczne 12-letnie córeczki, nowego męża, który nas kocha i szanuje moją potrzebę niezależności. Zna moją przeszłość, więc mnie nie kontroluje, ufa mi, a wszystkie decyzje podejmujemy wspólnie. Mam swoją firmę – jestem psychologiem dziecięcym. Za 3 miesiące znowu zostanę mamą, pracuję tyle, na ile pozwala mi samopoczucie i lekarz. Mąż jest dla mnie wielkim wsparciem. Mój eks? Dzwoni do dziewczynek kilka razy do roku, raz na dwa lata przyjeżdża z prezentami (spotkania tylko w mojej obecności). Córki na szczęście niczego nie pamiętają z tamtego okresu, ale ja mam tę krótką scenę wyrytą w pamięci na zawsze. 

Pieniądze: bufor bezpieczeństwa 

Czy chciałabym coś powiedzieć dziewczynom? Wyjście za mąż za odpowiedniego człowieka, to piękne wydarzenie. Jednak nigdy nie możemy do końca poznać drugiej osoby. Dlatego własne pieniądze są buforem bezpieczeństwa, z których możemy w każdej chwili skorzystać. Ich posiadanie nie jest objawem braku zaufania, a właśnie dojrzałości i świadomości tego, że życie to nie jest lista od A do Z, której punkty odhaczamy od narodzin do śmierci. To wszystko jest płynne i niestałe, a już najbardziej porywy serca. Plus można zawsze trafić na jakiegoś chorego człowieka i wtedy pieniądze są gwarancją bezpieczeństwa naszego i naszych dzieci. Tak uważam. 

***

Jak przekonały się moje rozmówczynie, życie pisze własne scenariusze. Czasami takie, których nie wyśniłybyśmy nawet w najgorszym koszmarze, a także te, które sprawiają, że czujemy się jak księżniczki Disney’a. Dlaczego w takim razie tak duże oburzenie wywołuje obecnie pytanie, czy matka powinna mieć swoje pieniądze? Kobiety, które mają mocne przeświadczenie o swojej niezależności, nie odróżniają okresu macierzyństwa od reszty życia i wciąż chcą pozostać samodzielnie, również finansowo. Te, które traktują związek, jako możliwość poprawienia stopy życiowej, są przekonane, że zawsze będą miały dostęp do pieniędzy partnera, co – jak się okazuje – może być jedynie ich wyobrażeniem. Istnieją też kobiety, dla których macierzyństwo oznacza całkowitą rezygnację z kariery i pracy zawodowej, które z konieczności lub z wygody przechodzą na utrzymanie partnera lub męża. Dla nich wszystkie pieniądze są wspólne i będą wspólne przez cały okres trwania pożycia. Brakuje jednak refleksji, kiedy to pożycie może się zakończyć. 

Chociaż mamy wpływ na dobór partnera, czasami podejmujemy głupie decyzje. Zmieniają się również okoliczności, nasze potrzeby. Okazuje się, że nie do końca znamy osobę, z którą dzielimy życie, pojawia się ktoś nowy i jedno z nas chce ruszyć dalej, by żyć swoim życiem. Nie umiemy zaplanować własnego odejścia, nie znamy chwili śmierci, więc jak możemy mieć pewność, że partner będzie z nami na zawsze? 

Niezależnie od tego, w jakiej obecnie jesteś sytuacji, czy już jesteś matką, czy dopiero planujesz nią być, porządek we własnych finansach, pozwoli Ci zachować niezbędną niezależność. Nie tworzycie z Twoim partnerem jednego organizmu i różne sytuacje w życiu mogą sprawić, że będziesz potrzebowała szybko stanąć na własnych nogach. Tak jak powiedziała Marysia: „Szczęście nie trwa wiecznie, jest czymś ulotnym i chociaż mówi się, że pieniądze tego szczęścia wcale nie dają, to warto je mieć, bo wtedy nieszczęście boli mniej.”