Uprzedzam lojalnie, że to może być tekst z gatunku memento mori i raczej taki, po którego przeczytaniu sama chciałabym schować się pod kocem i nie wychodzić do wiosny. Mimo że jesień taka piękna…

Wczoraj odmówiłam oglądania „Aleksandra”…

Abstrahując od sympatii lub antypatii do obsady aktorskiej oraz do kontrowersyjnych, w niektórych momentach, aspektów związanych z samą ekranizacją. Odmówiłam obejrzenia tego filmu, gdyż przypomniano mi, że Aleksander Macedoński dokonał żywota w wieku lat 33.

Straszliwie mnie to ubodło, bo on, mój rówieśnik, władał antycznym światem i za życia zasłużył na przydomek „Wielki”, a to tym bardziej każe się zastanowić nad sobą.

Kolejnym trzydziestotrzylatkiem, który od razu nasuwa się na myśl jest także Jezus Chrystus, który poprzeczkę zawiesił jakby jeszcze wyżej. Do Niego nawet nie mam zamiaru się porównywać, gdyż wiadomo, pochodzenie zupełnie inne. Ja w wieku chrystusowym zdecydowanie jestem w dalece innym położeniu.

Klub 27 latków

To nawet nie chodzi o spektakularne dokonania. Przeżyłam w końcu jakoś świadomość, że sześć lat temu, w wieku 27 lat było mi bardzo, bardzo daleko do rzeszy fanów, jakimi mogli się poszczycić Amy Winehouse czy Kurt Cobain. Branża trochę inna. Czasy także. O fanów także nie chodzi. Nie każdy w końcu musi robić karierę, a dodatkowo sześć lat temu macierzyństwo znajdowało się najwyżej na mojej liście priorytetów.

Mamo wybacz

Dziś, kilka dni przed moimi urodzinami, zdałam sobie sprawę, że zupełnie niepostrzeżenie, nie wiadomo kiedy, zamieniłam się we własną matkę. Nie zrozumcie mnie źle. Moja matka jest super. Najgorsze jest to, że doskonale pamiętam, jak w podstawówce i liceum myślałam, że po trzydziestce człowiek jest stary, nudny i w zasadzie powinien już zamykać ziemskie sprawy, bo to przecież nigdy nic nie wiadomo. Co więcej, kiedy moja mama była w moim wieku, ja byłam już nastolatką. Dlatego właśnie z marszu jestem sobie w stanie przypomnieć ją z tego okresu. Według mnie, od tamtej pory niewiele się zmieniła. I teraz ja, wyglądam podobnie, ubieram się podobnie, pewnie mam podobne gesty i ton głosu. Stałam się swoją matką…

Nie jestem już dziewczyną

Najsmutniejsze z tego wszystkiego, jest to, że z bólem serca konstatuję, iż prawdopodobnie nie przystoi mi już nawet mówić i myśleć o sobie per „dziewczyna”. Dzieci sąsiadów nie bez przyczyny mówią w końcu „psze pani”… Kiedy to wszystko się stało? Kiedy z dziewczyny w glanach, popijającej ukradkiem piwo w rejonach olsztyńskiej starówki, stałam się panią? Kiedy z szalonej studentki, z głową pełną marzeń i pomysłów zostałam matroną? Żoną, matką, panią zza biurka? Taką, która kupuje sobie buty pasujące do garsonki, bo na obcasie nauczyła się chodzić lata temu? Taką, która rozsądnie wybiera obcas nie wyższy niż 7cm, bo kto by się katował na szpilkach? W imię czego?

Na pocieszenie

Na pocieszenie samej siebie, postanowię dodać odrobinę miodu do całej beczki dziegciu. Nie mogę przecież teraz siedzieć i ryczeć, bo to co było, minęło. Przypuszczam, że jest tu więcej osób w moim wieku i nie chcę w żadnym wypadku namawiać do zbiorowego samobójstwa. Chcę znaleźć światełko w tunelu, choć jeszcze nie koniecznie podążać w stronę światła. Chcę tchnąć w siebie i w nas odrobinę nadziei…

Z takich pozytywnych aspektów zaawansowania wiekiem (postaram się wymyślić co najmniej 10, żeby było mi raźniej), o którym mowa, przychodzą mi do głowy następujące:

1. Nawet jeśli zapomnę dowodu osobistego, alkohol sprzeda mi KAŻDY sprzedawca i nie będzie robił o to awantury! Dobre, co? Mogę sobie wieczorem wypić lampkę wina i nawet znam liczne teorie, które potwierdzą, że ma to korzystny wpływ na moje zdrowie.
2. Przez wszystkie lata życia poeksperymentowałam już trochę z modą, jestem o wiele bardziej świadoma tego, w co się ubierać, żeby wyglądać dobrze i czuć się wygodnie. Nie muszę nikomu udowadniać, że moje nogi nadają się jeszcze do miniówy, ani że jestem w stanie poruszać się w butach na 15 cm szpilce.
3. Przeżyłam dwie ciąże i dwa porody, dlatego jestem wybitnie liberalna jeśli chodzi o formę mojego brzucha. Niech brzuch robi sobie co chce, zasłużył.
4. Mam ustabilizowaną sytuację finansową. O ile nie strzeli mi coś głupiego do głowy, mogę sobie po prostu korzystać z pieniędzy i nawet odrobinę pofolgować.
5. Mogę pojechać na koncert Pidżamy Porno (pierwszy raz po 10 latach) i świetnie się bawić, a później przenocować w dobrym hotelu. Co więcej, mogę być pewna, że na koncercie nie powinnam spotkać wielu dzieciaków, których gładkie buźki wpędzą mnie w kompleksy. Tu zaczynają się rozrywki dla dorosłych 😉.
6. Mogę się rozwijać. I docenić to o wiele bardziej niż kiedy pierwszy raz byłam na studiach. Mogę się doskonalić w kierunkach, które naprawdę przynoszą mi frajdę i satysfakcję. Co więcej, łatwiej mi wybrać kierunek, w którym chcę iść, bo wiem o świecie i prawach, które nim rządzą więcej niż 15 lat temu.
7. Mogę podróżować! Z dziećmi i bez dzieci. Tanio i czasem mniej tanio. Mogę wybierać absurdalne kierunki, w które chciałabym dotrzeć i realizować te pomysły.
8. Mogę urządzać wnętrza, w których mieszkam, po swojemu. Nie mam nad głową rodziców ani paskudnych współlokatorów lub wynajmujących, którzy wiedzą lepiej, co powinno mi się podobać. Mogę powiesić ulubione plakaty na ścianach i w zasadzie nikomu nic do tego. Mogę mieć ściany pomalowane na dowolne kolory, także ten bezbożny czarny, bo jestem u siebie!
9. Mogę czytać, co chcę, a nie to, co muszę lub powinnam. Nie mam listy lektur obowiązkowych. Jestem wolna w doborze literatury.
10. Tu się zrobi gorąco może odrobinę, ale to totalnie ważny aspekt. Mam świetny seks! Jestem o wiele bardziej świadoma tego, co chcę i potrzebuję, co sprawia mi przyjemność. Mogę też otwarcie powiedzieć, że czegoś nie chcę i nie lubię.

Z tych odmętów rozpaczy udało mi się jednak wyciągnąć coś ku pokrzepieniu serc.

Jestem nawet gotowa uwierzyć, że raczej powinnam się cieszyć niż smucić z powodu upływającego czasu. Konkluzja, najlepsza jaka przychodzi mi do głowy, jest taka, że w byciu tak zaawansowaną wiekiem, jak ja obecnie, najfajniejsze jest to, że można być sobą. Opinie i uwagi innych są w zasadzie nieistotne. Mogę być sobą i mogę być czasem w tym wszystkim nawet egoistką. Muszę być dobra dla siebie, bo przecież tylko z sobą na pewno spędzę resztę życia. I mimo, że nie jestem wielka jak Aleksander (a może wielka inną wielkością), mogę być z siebie dumna! Nie sztuką jest w końcu podbijać świat, sztuką jest zmierzyć się z własnymi problemami i złapać swoje życie za rogi.

Tymczasem kupię czekoladę… na wypadek, gdyby znowu depresja próbowała się podkraść…

Pierwsze miesiące życia starszej córki były koszmarem, którego nie chcę pamiętać – i mój organizm mi to poniekąd ułatwia, bo pamiętam tylko fragmenty.  Od jej urodzenia każdy kolejny dzień przynosił złe i jeszcze gorsze wiadomości.  

Najwyraźniejsze wspomnienie to chyba smutne i szkliste oczy 6-miesięcznej córki, kiedy patrzyła na mnie na OIOM-ie, ale otumaniona lekami i podłączona do respiratora nie miała jak się rozpłakać. I telefon od męża, kiedy miała tydzień, że właśnie zdiagnozowali u niej sepsę. I kiedy u dziewczynki leżącej na tej samej sali wystąpiły jakieś komplikacje i nikt nie mógł wejść na OIOM w godzinie odwiedzin i na początku nie było wiadomo, o czyje dziecko chodzi. I kiedy przy porannym telefonie na oddział dowiedziałam się, że właśnie przed chwilą miała zatrzymanie akcji serca, ale ją uratowali. I jak przed rozmową z ordynatorem OIOM-u wypisywałam sobie pytania na temat tego, jak będzie wyglądało jej życie z nieuleczalną chorobą serca, którą wtedy zdiagnozowano (na szczęście później okazała się jednak uleczalna) i wizyty personelu hospicjum u nas w domu.  I to jak z cichej szpitalnej kuchni w nocy patrzyłam na śnieg na Marszałkowskiej. Pamiętam też wyjątkowo upalne lato spędzone w malutkiej dusznej sali, czasami z kilkoma innymi mamami i dziećmi. I samotne spacery po okolicy podczas jej zabiegów, bo w stresie nie byłam w stanie znieść niczyjego towarzystwa i potrzebowałam chodzić sama. I kilkuminutową radość, że już jest po zabiegu, po to, żeby kilka minut później przeżyć pogorszenie stanu i szybki transport na OIOM. I długie oczekiwanie na windę w szpitalu. Półgodzinne pobierania krwi, bo nie mogli się wkłuć. Pikanie monitorów i kończących się strzykawek z lekami.

Do dzisiaj mam ścisk żołądka w okolicy placu Zbawiciela i Coffee Karma. To tam często jadłam rogalika na śniadanie przed otwarciem OIOM-u dla odwiedzających o 11:00.  Tych siedem pierwszych miesięcy życia córki to był najtrudniejszy czas w moim życiu. Patrząc na to z perspektywy, to naprawdę nie wiem, jak to możliwe, że to przeżyłam i nie zwariowałam, a nawet jakoś dawałam sobie radę. 

Jednocześnie nie jestem w stanie sobie przypomnieć, co ja właściwie robiłam, kiedy ona leżała na OIOM-ie. Wracałam ze szpitala do domu i co robiłam? Nie mam pojęcia. Nie pamiętam, czy gotowałam. Nie pamiętam, co jadłam. Poza jednym spotkaniem ze znajomymi, z którego mam zdjęcie, to w ogóle nie pamiętam, czy z kimś się spotykałam. Nic. Czarna dziura.  Pamiętam tylko, że zaklinałam telefon, żeby nie zadzwonili. I pamiętam melodię z karuzelki nad łóżeczkiem i to wielkie wzruszenie, kiedy po raz pierwszy położyliśmy córkę w jej łóżku, po pierwszym powrocie ze szpitala.

Później problemy z jedzeniem, opóźnienie psychoruchowe, rehabilitacja, kolejna operacja (w piątek 13-tego) i zdrowe serce, co można chyba uznać za medyczny cud, bo nikt się tego nie spodziewał.  

Pół roku po operacji starsza zaczęła sama chodzić i pojechaliśmy na pierwsze „prawdziwe” wakacje. Skierowano nas też na kolejne badania genetyczne, gdzie okazało się, że jednak jest wada genetyczna. 

Delecja fragmentu chromosomu. 

Wada bez nazwy, żaden zespół. Nie znają drugiego identycznego przypadku.  Prawdopodobnie to wada jest źródłem wszystkich jej problemów, więc tego nie przeskoczymy. 

Po naprawieniu serca dalej ją rehabilitowaliśmy, a po jakimś czasie doszły oczywiście terapie logopedyczne, Wczesne Wspomaganie Rozwoju i inne.  Wokół tego kręciło się nasze życie przez kolejne lata. Co ciekawe, córka mimo trudnego startu była niesłychanie wesoła, kontaktowa i nie bała się lekarzy. Wyglądało na to, że jej traumatyczne przeżycia w ogóle nie zostawiły śladu na jej psychice, co wydawało mi się niemożliwe. 

Dalsza historia jest taka, że córka z radosnej i uśmiechniętej dziewczynki zaczęła zmieniać się w dziewczynkę rozedrganą i trudną do zadowolenia, zaczęło pojawiać się coraz więcej trudnych zachowań, a rozwój przestał iść do przodu tak szybko, jak byśmy sobie tego życzyli. I taki stan trwa do dziś. Z jednej strony wielkie szczęście z powodu cudem odzyskanego zdrowia, a z drugiej kop od życia w postaci niespodziewanej niepełnosprawności intelektualnej, w przypadku której na cud liczyć już nie możemy. I coraz trudniejsze zachowania coraz większej i silniejszej córki. 

Jakie było moje podejście do macierzyństwa, kiedy starsza była mała? Najpierw najważniejsze było, żeby moje dziecko przeżyło i jadło cokolwiek. Nie miałam czasu i głowy na zajmowanie się „duperelami” w stylu ograniczanie cukru czy szukanie wyłącznie eko jedzenia. Moim problemem było obudzenie dziecka na jedzenie, a nie położenie go spać. Hela spała od początku bez problemów, najchętniej wcale się nie budząc. Była przyzwyczajona do zasypiania w nieprzyjaznych warunkach (szpital, inkubator), więc nie domagała się ciągłej bliskości i była jednym z tych dzieci, które zostawia się w łóżku, mówi dobranoc, a one zasypiają i budzą się rano w wyśmienitym humorze. Nie płakała właściwie nigdy. I pasowało mi to, bo taki był mój plan przed urodzeniem dziecka: na pewno nie ma opcji, żebym spała z dzieckiem (bo będzie mi się po prostu źle spało) i żeby budyń nie zalał mi mózgu. 

I faktycznie nie zalał, bo najpierw zalała go trauma i walka o przetrwanie, więc nie było na niego przestrzeni, a potem chyba bardziej skupiliśmy się na działaniu.

Karmienie piersią niespecjalnie mi wyszło, ale i tak przez pół roku dręczyłam się bezsensownie laktatorem. Tak czy siak, każdy mógł w związku z tym nakarmić Helę. Każdy mógł z nią bez problemu zostać, bo od początku w szpitalu zajmowali się nią wszyscy. Mogłam wychodzić, spotykać się z ludźmi, chodzić na fitness, a z czasem wyjeżdżać bez dziecka, jeśli akurat miałam na to ochotę. A czasem miałam. Jak słyszałam od koleżanek, że nie mogą wyjść do kina, bo karmią piersią, to myślałam, że to jakaś fanaberia. Że co to za problem dać dziecku butelkę? Co za problem uśpić? Mówi się dobranoc i tyle. Krytykowałam w myślach matki przyspawane do swoich dzieci i uważałam, że to nie jest dobre ani dla matki, ani dla dziecka. Rodzicielstwo bliskości wydawało mi się dziwaczne, a Tracy Hogg wydawała mi się sensowną babką. Miałam też w ciągu dnia całkiem sporo czasu dla siebie, bo córka miała zwykle 2-3 godzinną drzemkę. Wydawało mi się, że to normalne, i że sporo dzieci tak ma.  

Little did I know…

Karmienie dzieci, które są starsze niż rok i potrafią same przyjść i grzebać mamie w staniku, albo werbalnie domagać się „cycka” również wydawało mi się lekką przesadą. Bo jak to tak? Samo dziecko przychodzi i mówi „Daj cycka!”? Ja sobie tego nie wyobrażam! Pół roku, maksymalnie rok i koniec! Karmienie przy ludziach i w miejscach publicznych też nie do końca do mnie przemawiało.  Nie przeszkadzało mi, że inni tak robią, ale nie wyobrażałam sobie, że ja bym mogła to robić. Teraz sobie myślę, że to wszystko była strategia obronna. To, co mi się nie udało (w dużej mierze przez okoliczności, ale też i wcześniejsze teoretyczne założenia na temat tego, jak ma wyglądać moje rodzicielstwo), wydawało mi się bez sensu. Dzisiaj odwołuję wszystko, co wtedy myślałam i mówiłam!

Jaką matką byłam na początku macierzyństwa ze starszą? Kochającą, ale przede wszystkim przerażoną, bojącą się o życie, zdrowie i przyszłość dziecka. Bez przestrzeni na spokojne i bezstresowe poznawanie się i bez luzu związanego z kwestiami jedzenia. Przez pierwsze lata również cierpliwą i cieszącą się z małych sukcesów i radosnego usposobienia córki. Martwiącą się coraz bardziej, że rozwój nie idzie tak, jak powinien. Matką zdruzgotaną każdą kolejną złą diagnozą. Matką zrezygnowaną. Matką pogodzoną. Matką niepogodzoną. Matką walczącą. Matką zdeterminowaną. Matką szukającą rozwiązań. Matką akceptującą i matką nieakceptującą. Matką pełną nadziei. Matką porzucającą wszelką nadzieję. 

Jaką matką jestem dla niej od jakiegoś czasu? Kochającą, ale przez większość czasu przemęczoną, sfrustrowaną, wściekłą, awanturującą się i niecierpliwą. Bez radości z macierzyństwa. Matką zniechęconą i smutną, że czego bym nie robiła, to starsza i tak za moment będzie niezadowolona, jęcząca i wyskoczy z jakąś awanturą. Matką zastanawiającą się, jaka starsza by była, gdyby była zdrowa – co by ją interesowało? O czym byśmy mogły pogadać? Co sprawiałoby jej radość? Matką przerażoną wizją przyszłości. Matką potrzebującą odpoczywać od dziecka. Matką na skraju szaleństwa. Matką przygotowaną do bycia obok „na zawsze”. Matką gotową do obrony, kiedy ktoś źle potraktuje jej dziecko. Matką odpuszczającą i pogodzoną z faktem, że nie jest i nie będzie nigdy terapeutką swojego dziecka, bo dziecko nie współpracuje z najbliższymi. Matką z ciągłymi wyrzutami sumienia, że jest złą matką, bo to przecież nie wina starszej, że jest, jaka jest. Matką złą na siebie, że znowu straciła cierpliwość. A czasem matką dumną z siebie, jeśli udało jej się zachować zimną krew. 

7 lat później dostałam od losu szansę na „normalne” macierzyństwo. Zostałam mamą zdrowej córki. Mogłyśmy normalnie się poznawać i nikt mi jej nie zabrał na pierwsze dni życia.  Zakochałam się w dziecku od razu, a karmienie po prostu samo nam wyszło, chociaż się na tym specjalnie nie znałam. Byłam w szoku. Byłam też w szoku, ile czasu taki niemowlak może spędzać wisząc na mnie, i w szoku, jak bardzo mi to nie przeszkadza. I jak bardzo to polubiłam. Byłam zachwycona każdym aspektem macierzyństwa i dziecko zabierałam ze sobą wszędzie. 

Stałam się jedną z „nich”.

Mimo swojej idealności młodsza od początku była na bakier ze snem. Nigdy nie zaszczyciła mnie długimi i przewidywalnymi drzemkami, nigdy nie dała się po prostu położyć spać i zostawić, nigdy nie przespała w nocy dłużej niż trzech godzin, a krótko po zaśnięciu potrafiła budzić się co pół godziny, co skutecznie utrudniało mi wieczorny odpoczynek i spędzanie czasu ze sobą samą albo z mężem. Skończyło się to oczywiście wspólnym spaniem – moim z młodszą, bo nie miałam ochoty biegać w nocy z innego pokoju. Czy jej (nie)spanie wydawało mi się wielkim problemem? Niespecjalnie. Po tym, co przeżyłam ze starszą, wydawało mi się to mało znaczącą pierdołą. I tak uważałam, że wszystko jest super. Czy gdyby była moim pierwszym dzieckiem załamałabym się jej spaniem i uważała to za koniec świata? Prawdopodobnie tak.  

Młodsza ma już prawie 3 lata. Niedawno skasowałam jej ostatnie wieczorne karmienie.  Czy karmiłam ją, kiedy potrafiła sama powiedzieć, że chce cycka? Oczywiście. Potrafi powiedzieć już prawie wszystko. Czy miałam z tym problem? Oczywiście, że nie, chociaż przyznaję, że inni mieli. Czy karmiłam ją przy ludziach, w IKEA, w kawiarni, w parku, w markecie, w tramwaju, WSZĘDZIE? Oczywiście.

Jaką matką jestem dla niej? Cierpliwą. Wspierającą. Nie złoszczę się. Nie krzyczę. Próbuję się dogadać. Akceptuję jej emocje. Nie uważam, że coś wymusza. Uwielbiam spędzać z nią czas. Tęsknię za nią, kiedy jej nie widzę. Zachwycam się wszystkim, co robi i tym, jaka jest bystra i spokojna. Zachwycam się tym, z jaką łatwością uczy się mówić i jakie skomplikowane i urocze konstrukcje wyrazowe potrafi tworzyć. Zachwycam się tym, jak potrafi bawić się ludzikami Lego w cukiernię i łyżkami w rodzinę łyżek. I tym, jak opowiada mi o bajkach i o tym, co działo się w żłobku. Tym, ile piosenek zna na pamięć. 

Mam wrażenie, że zachłysnęłam się całkowicie i odbieram sobie wszystko, czego za pierwszym razem nie mogłam dostać. Wiem też, że to moja jedyna szansa na rozkoszowanie się tym stanem, bo więcej dzieci nie planuję.

Jaką jeszcze jestem matką? Matką przerażoną wizją przyszłości. Matką zdeterminowaną, żeby nie obarczać młodszej siostry problemami starszej. Matką zastanawiającą się, jak za jakiś czas wytłumaczyć młodszej, o co chodzi z jej siostrą i jak sprawić, żeby dobrze im się razem żyło, a młodsza mogła mieć chociaż chwilę spokoju, bez ciągłego bycia nagabywaną przez starszą, która nie rozumie słowa „nie”. Matką martwiącą się, że nerwowa atmosfera w domu i tak wpłynie na przyszłe życie młodszej. Matką martwiącą się, co będzie ze starszą po naszej śmierci. Matką smutną, że starszej tak trudno znaleźć radość. 

Matką niesprawiedliwą – zachwycającą się młodszą i wściekającą się na starszą. Nie chcę taka być, ale tak to niestety teraz wygląda. 

Dwa zupełnie różne macierzyństwa. 

Mam nadzieję, że kiedyś będę mogła być jedną, dobrą matką.  Póki co jest jak jest. A ja wierzę głęboko w to, że trzeba mówić jak jest, bo może gdzieś znajdzie się ktoś, kto czuje się podobnie.