Rosiete ma 45 lat.

Urodziła się i wychowała w pierwszej faweli w Rio de Janeiro. Na ulicy straciła ojca, męża i zięcia. Wojny między gangami, strzelaniny z wojskiem, akty zemsty, brutalne porachunki – to codzienność najbiedniejszych dzielnic brazylijskiego miasta. W kraju słynącym z korupcji wojsko nie jest bezstronne. Ciała zamordowanych mężczyzn mogą trafić w ręce przeciwników, którzy porąbią je na kawałki i wyrzucą na śmietnisku. Tutaj szukają ich kobiety, żeby zadbać o godny pochówek. Dla turystów organizuje się wycieczki do faweli. W opancerzonym jeepie, eskortowanym przez uzbrojonych żołnierzy, można wjechać w biedne rejony, obejrzeć nędzę, brud, smutek i strach. Taka atrakcja.

Peng mieszka w Kambodży.

Wraz z mężem i innymi wykładowcami z Akademii Sztuk Pięknych założyli stowarzyszenie pomagające ubogim, często osieroconym dzieciom. Uczy i szuka środków na utrzymanie podopiecznych, którzy mieszkają u niej w domu. Nie było łatwo, ale udawało się zdobyć wystarczająco pieniędzy, żeby pomóc bezbronnym dzieciakom. Niestety usłyszeli, że czeka ich eksmisja. Okolica będzie przebudowywana. Rząd nie przejmuje się losem eksmitowanych mieszkańców, nie mogą liczyć na żadną pomoc, nikogo nie obchodzi, gdzie pójdą. Mają zniknąć i nie przeszkadzać w planach zabudowy terenu. Próbują walczyć o swoje, ale z uzbrojoną policją i ciężkim sprzętem nie mają szans.

Shanti całe dzieciństwo spędziła w kamieniołomach na wzgórzach Rajasthan (Indie).

Nie chodziła do szkoły, pracowała przy rozłupywaniu kamieni. Gdy rodzice chcieli wydać ją za mąż, uciekła i żyła z mężczyzną, którego kochała. Jest z siebie bardzo dumna, w jej kulturze taka postawa nie jest tolerowana i często spotyka się z surową karą. Żadnych konsekwencji nie ma natomiast gwałt, na który mężczyźni pozwalają sobie w Indiach nagminnie. Po Shanti tez przychodzili, dlatego zawsze pod ubraniem miała długi nóż. Nie dała się tknąć.

Urmila została wydana za mąż w wieku 14 lat.

Starszy brat jej męża był wdowcem i miał ochotę na seks z młodą szwagierką. Nikt jej nie bronił, słyszała wokół, że musi mu się poddać. Dzielnie opierała się mężczyźnie, za co została dotkliwie pobita grubymi kijami. Uciekła i została prostytutką. Shantosh w dniu ślubu miała 15 lat, jej mąż 40. Na 12 lat zamknął ją w pokoju, odciął od świata i rodziny.

Lena ma dwadzieścia cztery lata, skończyła uniwersytet w Moskwie.

Teraz mieszka w Biesłanie. Miejscowość znana jest na świecie z jednej z największych tragedii, której można było zapobiec. Podczas rozpoczęcia roku 1 września 2004 do szkoły podstawowej wtargnęli czeczeńscy terroryści. Dwa dni później wojsko przeprowadziło szturm. Zginęły 334 osoby, w tym 186 dzieci. Kolejnych 783 zostało rannych. Ani jeden człowiek nie wyszedł z tego miejsca bez szwanku. Taka tragedia nie mija z czasem, dla mieszkańców Biesłanu czas nie goi ran. Lena pamięta zapachy z sali, w której była przetrzymywana, głód i picie własnego moczu. Wody ani jedzenia mali zakładnicy nie dostali. Starszy brat Leny zginął na jej oczach. Kula w plecy. Kobieta stara się żyć, zapomnieć. Ale sny nie pozwalają. Dlatego wróciła do Biesłanu, miasta duchów. Tutaj wszyscy rozumieją, co przeżywa. Tutaj życie płynie na dwóch poziomach, przeszłość jest tym mocniej przeżywanym. 

Ratana, odkąd pamięta, pracowała na wysypisku śmieci.

Musiała zbierać i sprzedawać surowce wtórne, żeby zapłacić za szkołę. Szukała wszystkiego, za co mogła dostać pieniądze: plastik, żelazo, stal nierdzewną, miedź. Żyła na ulicy, niewielu zaznała w życiu chwil radości. Nigdy nie płakała przy drugim człowieku, swój ból chowa głęboko.

Yoani mieszka w Hawanie, prowadzi blog „Generation Y”.

Żeby napisać post, przebiera się za cudzoziemkę (geny odziedziczone po hiszpańskich dziadkach ułatwiają tę metamorfozę). Po co ten kamuflaż? Obywatele Kuby nie mają prawa korzystać z Internetu, nawet jeśli uda im się zdobyć lub zbudować komputer. Dostęp do sieci mają tylko turyści mieszkający w hotelach, do których miejscowi mają zakaz wstępu. Żeby opisywać absurdalny świat wykreowany przez Fidela Castro, Yoani udaje cudzoziemkę i płaci wygórowaną cenę za łącze internetowe. Na „wyspie jak wulkan gorącej” panuje podwójny system monetarny, inna waluta jest dla kubańczyków, inna dla turystów. Pensje i emerytury są wypłacane w krajowym peso, zaś towary poza rynkiem reglamentowanym są sprzedawane w peso wymienialnym. 1 wymienialne peso to około 25 krajowych, co oznacza, że są one dla kubańczyków właściwie niedostępne. W efekcie najlepiej zarabiają ci, którzy mają kontakt z turystami, najlepiej ci, którzy dostają napiwki. Sprzątaczka w hotelu dla cudzoziemców zarabia znacznie lepiej niż lekarz medycyny. Komunistyczna utopia pozostawia swoich mieszkańców bez prawa do zmiany, do decydowania o własnym losie. Państwo kontroluje ich wydatki, talerze, warunki mieszkaniowe. O podróżach pomarzyć mogą tylko wybrańcy. Yoani bardzo chciała mieć drugie dziecko, ale wystarczyła chwila refleksji, żeby z niego zrezygnować. Wyobraziła sobie, że za dwadzieścia lat jej dzieci mieszkają z nią nadal, ale dodatkowo wprowadzają się ich małżonkowie. Na przydział mieszkania czeka się czterdzieści lat. Nowe budynki tutaj nie powstają, nie ma więc możliwości wyprowadzenia się od rodziców. Yoani zrozumiała, że na wymarzoną córeczkę dosłownie nie ma miejsca.

Rashmila urodziła się w nepalskiej wiosce.

W jej kraju czci się boginie, ale kobiety nie mają żadnych praw. Jest córką, żoną, synową, matką i tylko wypełnianie obowiązków wypływających z tych ról o niej świadczy; na tej podstawie jest oceniana. W Nepalu wyklucza się kobiety na dwóch poziomach: formalnym i nieformalnym. Pierwszym rządzą dyskryminacyjne przepisy prawne, drugim niepisane normy, zwyczaje i tradycje, uznające kobietę za podległą, gorszą od mężczyzny. Patriarchalizm zakłada podporządkowanie kobiety mężczyźnie we wszystkich sferach, które się wzajemnie zazębiają: ekonomicznej, społecznej, religijnej, kulturowej, politycznej, prawnej i ideologicznej. Jakby tego było mało, wystarczy jedno oskarżenie o to, że jest czarownicą, a spotka ją prześladowanie i tortury. 

Bendu urodziła się w Sierra Leone.

Jej rodzice zginęli podczas wojny z liberyjskimi watażkami. Była zmuszana do niewolniczej pracy, strzelania na oślep w dżungli podczas operacji wojskowych. Brutalne napastowanie przez żołnierzy wyparła z pamięci, żeby jakoś wrócić do życia. Po wojnie zajęli się nią lekarze ONZ, mogła też wrócić do szkoły. Tutaj wreszcie, pierwszy raz w życiu, miała możliwość spojrzenia w lustro i zobaczenia swojej twarzy. Do tej pory nie wiedziała, jak wygląda. Kiedy rok po zakończeniu wojny kupiła małe lusterko w plastikowej ramce, poczuła, że jej życie zaczyna się od nowa. W szkole nie czuła się swobodnie, umiała mniej niż rówieśniczki, wyglądała inaczej niż one. Wiele lat chodziła boso w buszu, więc miała spuchnięte, zniekształcone stopy, przez co koleżanki się z niej naśmiewały. W przerwach rozmawiały o tym, co czeka je po zakończeniu nauki: inicjacja, która uczyni z nich kobiety. Genitalne okaleczanie kobiet jest w tych rejonach nadal praktykowane, po wycięciu łechtaczki, bez znieczulenia i środków odkażających, dziewczynka staje się kobietą. Oczekuje się, że dziewczęta bezwolnie poddadzą się przemocy i pozwolą, by amputowano im nie tylko wrażliwą część ciała, ale też poczucie kontroli nad własnym losem. A wszystko dlatego, że przeszły to kiedyś ich matki i babki. Bo w Afryce starsi wiedzą lepiej.

Dla bohaterek nagrodzonego Oscarem filmu „Period. End of sentence” menstruacja jest poważnym problemem.

Mieszkają w Indiach, niedaleko New Delhi. Nikt nie tłumaczy, czym jest, słyszą raczej, że to zła krew wypływa z kobiet. I że ma to coś wspólnego z możliwością rodzenia dzieci. Jedna z młodych kobiet zrezygnowała ze szkoły z powodu okresu. Miała do dyspozycji tylko ściereczkę, która szybko nasiąkała krwią i musiała ją często zmieniać, a nie było do tego warunków. Musiała odchodzić bardzo daleko, żeby być sama. Wierzyła, że coś się zmieni i będzie mogła dalej się uczyć, ale niestety, nie dała rady. Kobiety w trakcie miesiączki uważane są za nieczyste, nie powinny mieć z nikim kontaktu, bywać w miejscach publicznych. Nie mają dostępu do środków higieny, podpaski robią ze starych, bawełnianych ubrań. Zużyte zakopują w nocy, czasem wywlekają je psy i jest wstyd. Kwestii higieny nawet nie poruszają, to luksus. Większości kobiet w Indiach nie stać na podpaski, a i te, które mają na nie środki, często wstydzą się je kupować. Te grube, wypełnione watą, których u nas chyba nikt już nie kupuje, dla nich są cudem, który odmieni ich życie. 

Są piękne, śpiewają i szukają radości każdego dnia.

Stawiają czoła gwałtom, przemocy, nędzy i niesprawiedliwości dzisiejszego świata. Uśmiechają się tym poruszającym uśmiechem pełnym doświadczenia i świadomości. Tym uśmiechem pełnym mocy, który pokonuje całe zło, którego doświadczają. On jest ja rzucenie wyzwania okrutnemu losowi. To uśmiech pełen satysfakcji mówiący: żyję, daję radę, jeszcze mnie nie złamałeś. Jest w nim ból i smutek, ale przede wszystkim jest siła i nadzieja. Codziennie walczą o życie swoje i bliskich. Wiedzą, że nie wyproszą sobie praw, muszą o nie walczyć siłą.

Pomyślmy o nich czasami. Niczym się od nas nie różnią, po prostu urodziły się w innym, trudniejszym do życia miejscu. To kobiety XXI wieku, tak jak my.

Źródła:

1. „Women are heroes”, reż. anonimowy.

2. “Period. End of sentence”, reż. Rayka Zehtabchi.

3. “Burka w Nepalu nazywa się sari”, Edyta Stępczak.

4. „Urodziłam się dziewczynką”, dzieło zbiorowe.

5. „Cuba Libre”, Yoani Sanchez.

6. „Przyszło nam tu żyć”, Jelena Kostiuczenko.

Pierwsze, co przychodzi Ci na myśl, gdy zobaczysz zdjęcie testu ciążowego z dwiema czerwonymi kreskami? Ciąża, prawda? Rosnący brzuch, poród, dziecko, może – idąc dalej – nieprzespane noce, wózek, szczerbaty uśmiech. Oczywiste, co nie? Przecież w każdym filmie i serialu tak to wygląda. Nieważne, czy o dziecko stara się para w średnim wieku i oglądasz o tym poruszający film, czy sytuacja opisuje wpadkę nastolatków. Zawsze pojawia się test lub scena robienia testu i informacja: „Tak! Udało się, jesteśmy w ciąży!” albo „O nie, wpadliśmy i co teraz?!”

A w rzeczywistości? Guzik prawda (chciałabym to napisać dosadniej, ale niestety nie mogę 😉 ) 

Prawda jest taka, że odzywają się utrwalone w naszej głowie schematy. Już mając kilkanaście lat, jako dziewczynki dowiadujemy się, czym jest słynna wpadka, a najlepszą metodą na jej udowodnienie lub spanie spokojne jest on: TEST. Czasami nie do końca jeszcze wiemy, czym jest seks, o co w tym wszystkim chodzi, ale patyk z kreskami gdzieś już się w naszym życiu pojawił. W najbardziej hardcore’owych okolicznościach byłyśmy świadkami, gdy test robiła zrozpaczona koleżanka… 

Sytuacja zmienia się, gdy jesteśmy dorosłe i naprawdę chcemy mieć dziecko. Marzymy o chwili, gdy… no właśnie, co? Zobaczymy dwie kreski na teście! No tak, bo przecież tak zaczyna się ciąża, prawda? Od dwóch kresek na teście – coś nie tak? 

Zacznijmy może od tego, czym jest test ciążowy. To produkt, który pozwala na ocenę w domu lub w innym dowolnym miejscu, ale poza przychodnią, czy inną placówką medyczną, stężenia gonadotropiny kosmówkowej (HCG). Owszem, podwyższony poziom gonadotropiny sprawi, że na teście pokażą się dwie kreski. 

W jakiej sytuacji człowiek może mieć podniesiony poziom gonadotropiny kosmówkowej? 

• Ciąża
• Guzy pochodzenia łożyskowego, jajników lub jąder (!), które wytwarzają HCG 

Po pierwsze, nie zawsze dwie kreski na teście muszą oznaczać ciążę. 

Dwie kreski na teście u kobiety – dlaczego to nie ciąża? 

Dobrze, załóżmy, że wszystkie warunki zostały spełnione, by doszło do mniej lub bardziej szczęśliwego poczęcia. Jedna z pierwszych informacji, jakie wysyła organizm zdrowej kobiety, to zatrzymanie miesiączki. Okres nie przychodzi, pora wykonać test. Są dwie kreski – co dalej?

Dalej pozostaje zachować spokój i w przeciwieństwie do radosnych par z tik-toka dać sobie czas na ochłonięcie. Świetnie jak o dodatnim teście dowie się ojciec dziecka i ewentualnie najbliższa osoba, jaka kobiecie przychodzi do głowy. Dlaczego ewentualnie? 

Potocznie o ciąży mówimy – znowu te schematy – gdy dojdzie do spóźnienia miesiączki, a test pokaże dwie kreski. Jednak na tym etapie doszło do zapłodnienia, czyli zwycięski plemnik dotarł do komórki jajowej i właśnie trwają w podróży do macicy, ale… mogą tam nigdy nie dotrzeć. W takiej sytuacji popularnym określeniem jest „ciąża biochemiczna”. Co to pojęcie oznacza? Teoretycznie kobieta była w ciąży (bardziej kulturowo), jednak nie doszło do implantacji zarodka w jamie macicy. Połączona komórka jajowa i plemnik, tworzące już zarodek, po prostu nie znalazły się w macicy. Kobieta zaczęła odczuwać skurcze w podbrzuszu, nieco silniejsze jak przy normalnym okresie i zaczęła plamić, a po chwili normalnie krwawić. Gdyby mniej skupiała się na swoim organizmie, możliwe, że doszłaby do wniosku, że spóźnił jej się okres. 

Dlatego, gdy test ciążowy pokaże dwie kreski, warto jechać na badanie do laboratorium i oznaczyć poziom betaHCG. Kolejne badanie lekarze zalecają powtórzyć po 48-72 godzinach, by ocenić przyrost. Wraz z wynikiem każde laboratorium przekaże również legendę, na jej podstawie można ocenić, czy poziom betaHCG zgadza się z obliczeniami kobiety od pierwszego dnia ostatniej miesiączki. Jeśli miała okres nieregularnie, może się nie zgadzać – tak bywa. 

BetaHCG pokazała ciążę, hormon doskonale przystara. Czy teraz można już przyjąć, że kobieta jest w ciąży? Teoretycznie tak, ale znowu wielka radość jest przedwczesna. Należy poczekać co najmniej do 6., a najlepiej do 8. tygodnia ciąży i udać się do ginekologa, którego gabinet jest wyposażony w dobry sprzęt do USG. Uwaga, jeśli wcześniej zaczną się plamienia, krwawienia, bóle podbrzusza, jajnika, gorączka, dreszcze lub jakiekolwiek inne niepokojące objawy (nawet wskazujące na przeziębienie), należy jechać na Izbę Przyjęć lub umówić się szybko – najlepiej tego samego dnia do ginekologa. Mogą to być objawy rozpoczynającego się poronienia, ciąży pozamacicznej lub pęknięcia krwiaka. 

Dlaczego warto poczekać z wizytą u ginekologa?

Dopiero na USG ginekolog określi, czy ciąża znajduje się w macicy, czy widać zarodek i czy bije serce. To jest komplet informacji, jakie powinna chcieć usłyszeć kobieta, która pragnie zostać Mamą. Mając wydruk z USG oraz opinię ginekologa można – wciąż ostrożnie to dopiero 1 trymestr ciąży – podzielić się tą radosną opinią! 

Uwaga: jeśli przyszła mama pracuje w szkodliwym środowisku, warto wciąż od lekarza zaświadczenie o ciąży i jak najszybciej poinformować o tym pracodawcę, który ma obowiązek zapewnić ciężarnej odpowiednie warunki pracy. 

Dlaczego o tym piszemy?

Coraz częściej podnosi się w mass mediach temat depresji ciężarnych. O ile depresja poporodowa jest nam już znana i wiemy, że świeżo upieczona mama może cierpieć na baby blues, o tyle depresja w ciąży – trudno w to uwierzyć, prawda? Okazuje się jednak, że kobiety pozbawione wparcia, w ciąży zagrożonej, nieustannie martwiące się o zdrowie dziecka, z poważnymi komplikacjami lub świadomością, że urodzą dziecko z poważną wadą, mogą cierpieć z powodu depresji już od początku 1 trymestru – nie wolno tego lekceważyć!

W TMM pragniemy jednak zwrócić uwagę na jeszcze jedną grupę kobiet. Te kobiety marzą o dziecku i z całego serca chcą zostać mamami. Płaczą, gdy widzą koleżanki w ciąży, a widząc wózek na chodniku, muszą przejść na drugą stronę. Kolejne nieudane starania sprawiają, że stają się smutne i milczące. Denerwują się, jeszcze zanim zdążą zrobić test ciążowy i wpadają w prawdziwą rozpacz, gdy znowu zobaczą jedną kreskę. Dla nich chwila, gdy na teście pojawia się – chociaż słaba i zdecydowanie bledsza druga kreseczka – jest jedną z najpiękniejszych w życiu. W ich głowie odpala się schemat „jestem w ciąży” i wielu przypadkach, ta sama siła, która przygniatała je do ziemi, teraz każe im się wznosić ponad chmury. Po tylu rozczarowaniach nie mogą zachować rezerwy, nie potrafią nie płakać z radości i patrzeć na ten kawałek plastiku na zimno. Przecież test pokazał dwie kreski, więc to ciąża, prawda?