Asia Maj-Dubińska prowadzi bloga Wolno Wolniej i przypomina, by czasem wyłączyć telefon, by zrobić sobie wycieczkę poza miasto, by szanować naturę. Ale przede wszystkim, by żyć w zgodzie ze sobą. 

Asia mieszka w Warszawie, ale zaznacza, że marzy jej się dom na wsi, codzienny kontakt z przyrodą, cisza i spokój… Dlatego postanowiłam zapytać, jak żyć ekologicznie w wielkim mieście? 

 

Czy da się żyć ekologicznie mieszkając w mieście?

Jeszcze dwa lata temu powiedziałabym, że nie, nie da się, absolutnie. Można próbować wprowadzić pojedyncze rozwiązania, prawie niewidzialne w kontekście całego naszego gospodarstwa domowego, ale nasz świat poszedł tak bardzo w masową produkcję, w plastik, jednorazowość – że nie ma takiej możliwości, aby żyć w zgodzie z naturą, żyć ekologicznie.  

 

A dziś?

Dziś uważam zdecydowanie inaczej! Można żyć w dużym mieście i można żyć w zgodzie z naturą, a przynajmniej w znacznym stopniu ograniczając nasz ludzki, konsumencki zły wpływ na nią.

 

Jak to się stało, że zaczęłaś wprowadzać przyjazne środowisku rozwiązania do swojego życia, domu?

Wiesz co, ciekawe pytanie. Wydaje mi się, że różne zdarzenia z życia coraz bardziej pchały mnie w stronę natury, choć pod bardzo różnymi kątami.

W moim rodzinnym domu od zawsze chodziło się z koszem wiklinowym na bazarek po warzywa czy nabiał, i wszystkie te produkty wkładało się bezpośrednio do koszyka, a nie do foliówki czy siatki. Mieliśmy też bardzo dobrą wodę w kranie, więc picie kranówki było u nas czymś oczywistym i bardzo długi czas nie kupowało się u nas wody w butelce. I choć takie sytuacje, można powiedzieć, że były drobnostkami, to jako dziecko nimi przesiąkłam i “niemarnowanie” czy “nie generowanie śmieci” stało się dla mnie czymś naturalnym. 

 

Tak jest do tej pory? 

Tak, wręcz ewoluowało! Im bardziej dorastałam, tym zaczynałam stawać się coraz bardziej świadomym konsumentem. Dużo więcej widziałam, dużo więcej rozumiałam, nad wieloma rzeczami zaczęłam się zastanawiać i szukać odpowiedzi. A później przyszła dorosłość, praca, stresy i… zaczęło się szukanie ukojenia poszarpanych nerwów. Okazało się, że najlepiej odpoczywa mi się w naszym domu na wsi. To tam zaczęłam czuć się naprawdę wolna! Zrzucałam z siebie ciężar presji, oczekiwań i pretensji, i wkładałam stare, działkowe spodnie i ulubiony sweter po mojej mamie ubrudzony na rękawie żółtą farbą. Mogąc w takim stroju wyjść poza działkę, mogąc spacerować po lesie, po polach, obserwując jak mój pies szaleje korzystając z tej wolności – zakochałam się w naturze bez pamięci. Zakochałam się w wolności jaką ona daje. W kolorach, dźwiękach, zapachach. W możliwości bycia sobą.

 

 

No dobrze, ale mieszkasz w Warszawie, jak przerwać tę idyllę, gdy musisz wrócić do pracy?

Nie przerywać, zabrać ją ze sobą!
Widok ptaków z rana, jak latają w tą i z powrotem nosząc jedzenie, to jest coś przecudownego, do tego ten śniadaniowy ptasi trel –  ja po prostu jak dziecko, uparcie zapragnęłam mieć to w Warszawie!
Nie chciałam ciągle uciekać poza miasto, aby móc obcować z naturą i cieszyć się jej dobrem. Chciałam mieć ją tu, blisko, na miejscu! I wtedy przyglądając się temu, jak wygląda Warszawa, co się dzieje w mieście, zrozumiałam, że jeśli chcę korzystać z natury – to muszę zacząć o nią dbać. Nie mogę z nią walczyć – muszę się jej poddać. Zwolnić. Zastanowić się nad tym jak żyję.
I tak zaczęło się wprowadzanie natury do mojego życia.

Jest jeszcze jedna, niesamowita rzecz, która wręcz “niechcący” wprowadziła naturę na moje czwarte piętro warszawskiego bloku. Któregoś razu dostałam od mojej mamy żółtą konewkę do zawieszenia na poręczy balkonu. Nie miałam na nią pomysłu, ciągle zastanawiałam się, czy używać jej jako prawdziwej konewki do podlewania roślin balkonowych, czy może powinnam coś tam zasadzić? I problem w sumie rozwiązał się sam!  Okazało się, że w konewce zbierała się deszczówka. Wrona szybko zauważyła ten zbiorniczek z wodą i zaczęła codziennie przylatywać na mój balkon napić się wody. Widząc to, ja zaczęłam regularnie wymieniać jej tę wodę, aby miała świeżą. Z czasem zaczęłam na konewce zostawiać jej skrawki mięsa, np. wędzonych przez nas mięs. Wronie tak to się spodobało, że zaczęła mi się odwdzięczać! I tak któregoś razu znalazłam na swoim balkonie plastry żółtego sera albo trochę chleba.
Teraz na balkon przylatuje już nie tylko wrona, ale i sroki. 

To jest coś niesamowitego!! 

 

Czyli żyjesz na co dzień ekologicznie, w duchu zero waste?

Może Cię zdziwi ta odpowiedź, ale nie. Nie chcę narzucać na siebie żadnych stylów życia, szufladkować się i sama na siebie nakładać jakieś ramy, ograniczenia. Staram się żyć uważnie, rozsądnie, w zgodzie z tym, co jest dla mnie ważne.

Zakochałam się w przyrodzie, więc dodatki do domu wybieram naturalne: lniane firanki i zasłony, drewniane podkładki pod kubek. Uwielbiam, kiedy pięknie pachnie mi w domu, więc zamiast kupować świeczki parafinowe ze sztucznymi olejkami – wybieram te naturalne z naturalnymi olejkami. Zamiast mydła w płynie – używam tego w kostce – bez mocnych, syntetycznych zapachów. 

Mam też w domu mnóstwo roślin, więc kiedy chcę coś zmienić w aranżacji naszego mieszkania – zamiast pójść do sklepu po kolorową, plastikową podkładkę – przestawiam rośliny. O, i jako ciekawostkę mogę Ci powiedzieć, że deski do krojenia i plastry drewna służą mi też za podstawki pod doniczki. Dla mnie to jest genialne rozwiązanie, ponieważ nie dość, że drewno jest naturalnym surowcem, w żaden sposób nieprzetworzonym, to cudownie ociepla wnętrze i koi wzrok! A kiedy będę chciała się go pozbyć – nawet nie wrzucę tych podkładek do kosza na śmieci. Będę mogła zostawić je na trawie i żadna krzywda środowisku się nie stanie. Po prostu – oddam je naturze, skąd je pozyskałam.
Czy to nie jest niesamowite? 

 

Co można zrobić dla swojej najbliższej społeczności?

Wyjść z inicjatywą. Przyjrzeć się śmieciom, które się generuje i zastanowić się – czy komuś one się przydadzą?
Blok, w którym mieszkam, ma swoje forum na Facebooku. Któregoś razu napisałam na nim, że w korytarzu zostawiam plastikowe pudełko po psim jedzeniu. Poprosiłam, aby ludzie wrzucali tam plastikowe nakrętki od butelek. Gdy widzę, że kubełek zapełniony jest korkami – biorę go pod pachę i idę do osiedlowego sklepu, gdzie cały czas trwa zbiórka plastikowych korków.
Innym razem na grupie śmieciarkowej ktoś napisał, że chętnie przyjmie wytłoczki po jajkach. Okazało się, że dziewczyna mieszka blisko mnie! Szybko więc na tym naszym forum napisałam, aby kto może – zostawiał obok kubełka na korki puste wytłoczki. Zgarniam je wracając ze spaceru z psem. A jak uzbiera mi się ich całkiem spora ilość – umawiam się z tą dziewczyną po ich odbiór. I to trwa już z dobre pół roku! 

Akcja z wytłoczkami po jajkach jest o tyle cudowna, że tego papieru już nie da się poddać recyklingowi, nie da się z niego już nic otrzymać. Więc taka wytłoczka może albo trafić do spalarni, albo zostać ponownie wykorzystana. Dla mnie to jest fantastyczne! 

Kilka dni temu ktoś na tablicy ogłoszeń na klatce schodowej zostawił kartkę, że ma białe biurko do oddania. Tak po prostu, do oddania, jemu już nie jest potrzebne. To kolejna świetna inicjatywa i to w tak małej społeczności! Zamiast coś wyrzucić – w pierwszej kolejności pyta, czy ktoś tego nie potrzebuje.

Swego czasu także jedna z sąsiadek napisała na forum, że ma bardzo dużo świeżych drożdży do oddania i czy ktoś by ich nie chciał. I żeby było zabawniej – te drożdże były bodźcem do pierwszego samodzielnego zrobienia przez nas ciasta na pizzę! Od tamtej pory – ani razu nie zamówiliśmy pizzy. Całą robimy sami. 

Pytasz, co można zrobić dla najbliższej społeczności? Wyjść z inicjatywą. Zrobić ten pierwszy krok. Ośmielić ludzi do dzielenia się. A przy tym może się okazać, że obok nas mieszkają naprawdę cudowni ludzie.

Na jakie pułapki można wpaść chcąc żyć ekologicznie w dużym mieście? 

Moja odpowiedź może Ci się nie spodobać. Przez wiele lat pracowałam w branży spożywczej, zajmując się bezpieczeństwem żywności. Kupowanie na bazarach budzi we mnie bardzo skrajne emocje. Z jednej strony mówi się, że to żywność “prosto od rolnika” i że na pewno jest zdrowsza, niż ta z hipermarketu. Ale niestety nie zawsze tak jest.  

Mieszkając przy dwóch bazarach naoglądałam się wielu rzeczy, które nie powinny mieć miejsca. To, co szczególnie mnie razi, to:
– stoisko z jajkami pod chmurką – gdzie jajka powinne być przetrzymywane raczej w chłodzie niż latem cały dzień w upale
– palenie papierosów przez sprzedawców – cały ten dym i osad z papierosów osadzający się na truskawkach, sałacie i orzechach – no coś okropnego dla mnie
– traktowanie samochodu jak magazynu – w sezonie letnim koło takiego samochodu nie da się po prostu przejść, jeśli służy za magazyn owoców. Smród pleśni, która tam się rozwija, jest ohydny. Są też tacy, co w samochodach za zamkniętą szybą magazynują jajka. A wszyscy wiemy, jak taki samochód potrafi się nagrzać. 

W przypadku bazarów naprawdę sprawdza się stara dobra zasada – trzeba mieć zaufanego sprzedawcę.

Na przykład koło mojej babci, na Mokotowie, w każdy piątek przyjeżdża samochód pełen warzyw i owoców. I choć obok jest bazar –  od rana “u chłopaków” jest szalona kolejka! Wszyscy wiedzą, skąd oni są, skąd przywożą produkty, wszyscy widzą, że te produkty są świeże i po prostu najlepsze! Zaufanie i uczciwość są nieoceniane w takim przemyśle.

 

Co w takim razie znajdę w Twojej lodówce?

Pół żartem, pół serio – ale w połowie pustą przestrzeń. Staramy się zakupy robić na bieżąco, a nie na zapas, aby w jak największym stopniu po prostu ograniczyć marnowanie żywności.

Przez większość czasu w naszej lodówce jest wielki gar z zupą, najczęściej z moim ulubionym rosołem oraz produkty z dłuższą datą przydatności do spożycia jak, np. mozzarela. Jako protip powiem Ci, że w momencie, w którym kupuję drożdże, dzielę je na kawałki po 10g i mrożę. Jak najdzie nas ochota na pizzę – wyciągam poporcjowane drożdże i gotowe.
Domowa pizza to dla mnie najlepsza metoda na niemarnowanie warzyw. Zawsze można coś do niej skroić: resztkę cebuli czy papryki i gotowe. 

 

Jak robić zakupy mając do dyspozycji całe miasto i godzinę czasu?

Monika! Nie da się.

A całkiem poważnie: każdy z nas ma jakąś pasję i dla każdego coś innego jest najważniejsze. Na pewno można zorganizować swoje życie tak, aby kupować bez plastiku, do swojego opakowania, itp, choć może to wymagać od nas odwiedzenia kilku sklepów. W końcu – nie musimy wszystkiego kupować jednego dnia, prawda?
My jesteśmy zwolennikami częstego odwiedzania sklepu i kupowania po prostu tego, co jest nam potrzebne, bez większego robienia zapasów produktów szybkopsujących się.
Choć muszę przyznać, że nasza sytuacja w kontekście zakupów jest dość nietypowa, ponieważ od jakiegoś czasu sami wędzimy sery i wędliny. Takie produkty mogą znacznie dłużej poleżeć w lodówce, niektóre produkty mrozimy na później. Dzięki temu nasze zakupy ograniczają się naprawdę do niewielkiej ilości rzeczy. 

 

Umówmy się – duże miasto, to dużo wszystkiego. Oczu nie można oderwać! Jak nie dać się wszechobecnej konsumpcji?

Poznać siebie. Zastanowić się, jakie mamy potrzeby, wartości. Zadać sobie pytanie: czy ja naprawdę tego potrzebuję, czy chcę komuś zaimponować?

Opowiem Ci śmieszną historię z lampą, którą mam obok kanapy. Zanim ją kupiliśmy, zastanawiałam się chyba z 3 tygodnie, czy ja naprawdę jej potrzebuję. Wiem, że to może brzmieć śmiesznie, w końcu to tylko lampa, ale dla mnie to było naprawdę istotne, bo nie chciałam mieć czegoś, z czego nie będę korzystać, co będzie zagracać moją przestrzeń.
Przez cały ten czas przyglądałam się temu, co robię i jakie mam potrzeby. Okazało się, że tak, codziennie siedzę na kanapie w tym miejscu z laptopem lub książką – wieczorami jakieś oświetlenie byłoby jak najbardziej wskazane. Okazało się, że lampka będzie zdecydowanie lepsza od zapalania mocnego, górnego światła.
Spędzam też dużo czasu przy stole pracując – tak, zdecydowanie przydałoby się oświetlenie przy stole, stwierdziłam.
I kiedy dopiero poznałam moją potrzebę i zobaczyłam, że ta lampka naprawdę poprawi komfort mojego życia i będzie używana – wówczas po nią pojechałam. 

To, co mi jeszcze pomogło w ograniczeniu konsumpcjonizmu, to trzymanie się swoich wartości. Skoro tak bardzo kocham naturę, to nie chcę jej szkodzić. Staram się więc szukać ubrań, które albo zostały wykonane z recyklingu, albo są z naturalnego materiału. Doszłam też do wniosku, że chcę doceniać ludzką pracę, odwagę, pasję i chcę wspierać polskie marki.
Polskie produkty, zwłaszcza z naturalnym składem, są dużo droższe od poliestru z sieciówki. Ale dzięki temu – moje zakupy są naprawdę przemyślane.

 

(Od redakcji: dlatego Asi tak spodobały się koszulki marki Volcano, które nie tylko mają piękny nadruk, są z oddychającego i ekologicznego materiału: 100% bawełna organiczna. Co ważne, 5 zł ze sprzedaży każdej koszulki z linii EKO przeznaczone zostanie na zalesianie. Kupując T-shirt Volcano, sadzisz 1 m² lasu w Borach Tucholskich. Kupując ten produkt, sadzisz „Las na zawsze”.)

 

Które eko-sposoby nie sprawdziły się w Twoim przypadku, a które tak?

Nie sprawdziło się tworzenie naturalnych kosmetyków. Okazało się, że wszystkie surowce przychodzą w plastikowych, małych słoiczkach oraz folii, co generowało strasznie dużo śmieci!

To, do czego nie mogę się przemóc, to kupowanie produktów spożywczych na wagę, których nie poddaje się obróbce termicznej, jak np: orzechy, suszone owoce.
Któregoś razu spytałam panią w hipermarkecie, jak często myte są te pojemniki – nie potrafiła odpowiedzieć, nie wiedziała, czy w ogóle są myte. Przeraża mnie też to, że część ludzi wciąż potrafi gołymi rękami sięgać po różne produkty, dotykać je i nie kupować ich. Któregoś razu widziałam, jak pan kichnął w dłoń a później tą ręką sięgnął po orzechy. Innym razem rodzice z dziećmi z nudów dotykali kajzerki, przechodząc koło stoiska z pieczywem.
Takie sytuacje sprawiają, że kupuję orzechy w opakowaniu producenta, a nie na wagę w hipermarkecie, a pieczywo – w piekarni, w której ekspedientka podaje produkt.  

 

Wiem, że jesteś za inicjowaniem zmian wokół siebie, ale czy uczestniczysz w miejskich ekologicznych akcjach czy inicjatywach innych? Odbywają się w ogóle takie eventy w Warszawie? 

Wiesz co, raz byłam na takim wydarzeniu, na którym zostałam bardzo mocno zainspirowana do tego, aby dbać o swoje buty.
I na pewno było we mnie do tej pory dość sporo ignorancji w tym zakresie, a także jakiegoś lenistwa, ale od tamtej pory staram się regularnie pastować oraz kremować moje botki i myć trampki.
Nie powiem, jest to czynność, której strasznie nie lubię robić, ale na swój sposób jest fantastyczna. To jest tak zapomniana czynność, że kiedy siadam w przedpokoju i zabieram się za czyszczenie i pielęgnację butów, czuję jakby zatrzymał się czas, jakbym wracała do korzeni. To spotkanie sprawiło, że zaczęłam nie tylko bardziej dbać o buty, ale też odwiedzać lokalnego szewca. 

Na tym samym wydarzeniu mogliśmy zrobić swoją własną woskowilijkę, w której codziennie nosiłam słodkości do pracy, zamiast pakować je do śniadaniówki. 

Odpowiadając na Twoje pytanie – tak, takie spotkania i wydarzenia są. Ale Warszawa jest duża. Jeśli jakieś spotkania odbywają się w centrum – myślę, że jeszcze część ludzi na nie przyjdzie. Ale inne dzielnice – to już jest zrzeszanie lokalnych mieszkańców. 

Na pewno cudownie by było, gdyby miasto zaangażowało się w promocję takich wydarzeń. Póki co – możemy być tylko wdzięczni pasjonatom bezśmieciowego życia za trud włożony w organizowanie ich.

 

Czujesz, że jest coś jeszcze, co mogłabyś zrobić, by żyć bardziej #lesswaste? Może masz jakieś postanowienie na nowy rok? 

Ależ oczywiście!
Moim marzeniem jest mieć jak najbardziej naturalny dom, a co za tym idzie – kuchnię. W tym roku próbowaliśmy samodzielnie stworzyć swój własny balkonowy ogródek, siejąc na nim warzywa i zioła. Jednak okazało się, że słońce popaliło nam nasze plony.
W przyszłym roku chcemy się do tego lepiej przyłożyć! 

A co poza tym?
Poza tym na pewno jeszcze większe ograniczenie ślepej konsumpcji na rzecz świadomości siebie i swoich potrzeb. Myślę, że w dzisiejszych czasach to jest coś, czego nam naprawdę potrzeba – poznanie siebie na tyle, aby to nie rzeczy decydowały o nas i naszej wartości, tylko to kim jesteśmy i jak bardzo potrafimy żyć w zgodzie ze sobą.

 

 

 ___________________

 

Asia ma na sobie koszulki marki Volcano z organicznej bawełny.

T-shirt T-Hendy ma na lewej piersi czarny nadruk i napis Grown your tree. Całość idealnie wpisuje się w kolekcję koszulek Eko marki Volcano oraz ideę mody zrównoważonej. 

Biały T-shirt T-BEAR ma na piersi zielony nadruk z motywem niedźwiedzia oraz napis w stylu eko. 

5 zł ze sprzedaży każdej koszulki z linii EKO Volcano przeznaczy na zalesianie. Kupując T-shirt, sadzisz 1 m² lasu w Borach Tucholskich.

Na spacer Joanna wybrała płaszcz zimowy z futerkiem i kapturem J‑NAOMI. Ocieplenie płaszcza stanowią włókna pochodzące z recyklingu – takie rozwiązanie jest zgodne z ideą mody zrównoważonej. 

 

 ___________________

 

Zdjęcia: Emilia Pryśko

 

Katarzyna po raz pierwszy pomyślała o tym, kiedy dowiedziała się, że jest w ciąży. Jolka postanowiła to zrobić, kiedy była skrajnie zmęczona wiecznym kombinowaniem. Ewa nie miała skrupułów i zrobiła to, gdy tylko nadarzyła się okazja. Chociaż nie mówisz o tym głośno, Ty też masz czasem ochotę TO zrobić. Uciec. Schować się przed światem, rodziną, przed swoimi dziećmi. Bo przecież każda z nas ma czasem dość. Wychodzisz więc na kawę do przyjaciółki, na samotne zakupy, na fitness – tylko po to, by mieć czas wyłącznie dla siebie. Nie to, że nie kochasz swoich dzieci, ale zwyczajnie masz ich czasem dość. Skrajne zmęczenie, brak wsparcia, ciężkie dzieciństwo czy inne priorytety – właśnie z tym moje bohaterki zmagają się od lat. 

Ucieczka od odpowiedzialności

Katarzyna miała niecałe 9 miesięcy, kiedy matka porzuciła ją i jej tatę. Zajmowała się nią głównie babcia, która krótko po jej ósmych urodzinach zmarła. W tym właśnie momencie jakikolwiek „obraz rodziny” przestał dla niej istnieć.

– Gdy byłam nastolatką poznałam świetnego chłopaka. Tak mi się wtedy wydawało. Totalny zawrót głowy… Zamiast do szkoły, chodziłam z nim na wagary – absolutne szaleństwo, świat poza nim nie istniał. Ale nie byłam głupia, więc pilnowałam antykoncepcji – po dwóch latach znajomości, zmartwiona brakiem miesiączki, zrobiła test ciążowy. Pokazał dwie kreski. A przecież dopiero skończyła 18 lat. – Świat mi się zawalił… On od początku mówił otwarcie, że nie chce bawić się w tatusia. Padały propozycje przerwania ciąży. Nie byłam przekonana. Później powiedział: „zostaw w szpitalu”. Jednak nie to przerażało mnie najbardziej. Najgorsze było przede mną. Musiałam powiedzieć o ciąży ojcu. Rozmowa była krótka, trudna i bolesna. Tata słał pod moim adresem najgorsze epitety. Doszło nawet do rękoczynów. Uciekłam z domu, bo mój ojciec od zawsze miał „ciężką rękę” i wiedziałam, że na tym jednym razie się nie skończy. Mój „cudowny” chłopak też się odwrócił. Powiedział, że dopóki nie urodzę i nie oddam dziecka, on ze mną nie będzie. Nagle zostałam zupełnie sama, bez dachu nad głową i z dzieckiem w brzuchu… – wspomina. Pomogła jej ciocia i pozwoliła u siebie tymczasowo zamieszkać.

Miesiące mijały, ciąża się rozwijała i była coraz bardziej widoczna. – Ciocia pytała: co zrobię? Jak dam na imię? Nie byłam w stanie odpowiadać na te pytania, bo od samego początku wiedziałam, że ze szpitala wrócę sama… Było mi cholernie ciężko przez te 9 miesięcy, bo walczyłam z jednej strony z presją, z drugiej z instynktem macierzyńskim, który, czy tego chciałam czy nie, rozwijał się we mnie coraz bardziej. Starałam się izolować swoje uczucia i emocje. Praktycznie cała rodzina była zgodna w tym, żebym oddała dziecko – mówi Katarzyna. 

– Zaczął się poród. Ciężki, trudny. Nie byłam psychicznie przygotowana na to, co się działo. Po porodzie ja i dziecko zostaliśmy rozdzieleni. Byliśmy w dwóch różnych częściach bloku. Pielęgniarki wiedziały, lekarze również. Jeszcze w dniu porodu podpisałam dokumenty dotyczące pozostawienia dziecka w szpitalu. Odbyłam nawet kilkugodzinną rozmowę z panią psycholog. Pierwszą osobą, której mogłam otwarcie powiedzieć, co tak naprawdę czuję…  – wewnętrzna walka Katarzyny trwała. Nie mogła spać, nie mogła jeść i ciągle płakała. 

Minęła druga doba po porodzie, więc mogła wrócić do domu. – Kiedy pakowałam swoje rzeczy, dostałam wiadomość sms od cioci: „Spróbuj dziecko wychować. Oddać zawsze zdążysz, jeśli macierzyństwo Cię przerośnie. Ale najpierw spróbuj. Ile będę mogła, tyle Ci pomogę”. Ta wiadomość zmieniła w moim życiu wszystko. Ktoś w końcu uwierzył. Ktoś w końcu powiedział „SPRÓBUJ” zamiast „ODDAJ” – poprosiła o przyniesienie dziecka i natychmiast podarła dokumenty, które wcześniej podpisywała. – Zdecydowałam się na samotne macierzyństwo. Dziś mam 30 lat i patrząc z perspektywy czasu na swoją decyzję, wiem, że bardzo żałowałabym, gdybym postąpiła inaczej. Wciąż mam wyrzuty sumienia, że w ogóle myślałam o tym, by porzucić moje maleństwo. Jednak moje przeżycia nauczyły jednego: by nie oceniać ludzi na podstawie ich wyborów i decyzji, bo każdy człowiek ma zupełnie inny bagaż doświadczeń i scenariusz – dodaje. 

Ucieczka od stereotypów

Jolka jest młodą i atrakcyjną dziewczyną. Mówi o sobie – przede wszystkim kobieta, handlowiec, przyjaciółka, córka, siostra, matka. W takiej kolejności. Sama wychowuje prawie 4-letniego syna.

– Ja w ogóle nie chciałam mieć dzieci. Świadoma bezdzietność. Jakiś rok przed ciążą dowiedziałam się, że ze względu na różne przypadłości, typu zrosty na jajowodach, policystyczne jajniki, itp. raczej naturalnie w ciążę nie zajdę. Więc się nie przejmowałam. I przez to któregoś wieczoru uznałam, że skoro nie mogę mieć naturalnie dzieci, to nic się przecież takiego nie stanie. No i dziś mam Stacha – mówi. Kiedy dowiedziała się, że jest w ciąży, była przerażona. Nie wierzyła w to, co się dzieje. Czuła się jak zdrajca, bo jej siostra, z którą do tej pory była bardzo blisko, jest bezpłodna i ma adoptowane dzieci. Myślała nawet o aborcji, ale na pierwszym USG usłyszała bicie serca. – I już nie mogłam. Postanowiłam urodzić – dodaje. 

– Miałam kawalerkę na drugim końcu miasta, z dala od mojej rodziny. Wiedziałam, że z dzieckiem sama sobie nie poradzę. Miałam też trochę problemów zdrowotnych. Lekarz prawie całą ciążę powtarzał, żebym się nie przyzwyczajała – przypomina sobie Jolka.  Nie mogła liczyć na wsparcie ze strony partnera. – Relacja z nim zawsze była mocno skomplikowana, a ja miałam w ciąży budyń zamiast mózgu. W 3. miesiącu ciąży częściowo wyszły skrzętnie ukrywane grzechy i grzeszki ojca mojego dziecka. Wtedy postanowiłam, że to będzie samodzielne macierzyństwo. W sumie on swoim zachowaniem bardzo ułatwił mi decyzję – wyznaje. 

Jedyną osobą, na którą mogła przynajmniej częściowo liczyć, była jej mama. – Obiecywała mi pomoc. Ale już wtedy pojawiło się jej klasyczne dogadywanie, które z czasem tylko narastało. Zaczęło się od strofowania: „nie gładź tak tego brzucha przy Sandrze, bo jej przykro” – opowiada Jolka.  Później były rady, które tylko pogorszyły całą sytuację. – Nawet w momencie, kiedy powychodziły na jaw różne złe informacje o ojcu mojego dziecka, a ja chciałam go od razu rzucić, mama przekonywała, że jeszcze mi się przyda. Najgłupsza rada. Gdybym posłuchała siebie, byłoby mi dużo lżej – Jolka wciąż miała nadzieję i chciała, żeby jej mama się nie myliła. Że warto dać mu jeszcze szansę. – Już w ciąży tak naprawdę byłam sama. A przez tę nadzieję pozwoliłam być mu blisko. Za blisko. On nie uznał Stasia. Ja nie naciskałam. Mimo że nie byliśmy już parą, czasami sypialiśmy ze sobą. W sumie to tylko w seksie się sprawdzał – kwituje. 

Pierwszy raz uderzył ją 4 miesiące po porodzie. – Wyjechał do Anglii. Wrócił na święta. Przepraszał. Chciał mieć kontakt z synem. Niedługo potem uderzył mnie znowu. To człowiek z chorą psychiką. Wmawiał sobie, że jak jemu nie chcę dać, to pewnie z każdym innym chodzę do łóżka. Krzyczał, wyzywał od najgorszych. Z resztą nie pierwszy raz. Później uderzył w bark. Odchyliłam się i tylko dzięki temu nie dostałam w twarz. Nachodził mnie. Miarka się przebrała, kiedy porwał Staśka od mojej mamy z domu. Złapali go chyba po godzinie. Okazało się, że to nie były jego pierwsze problemy z prawem. Odsiedział pół roku za alimenty. Tego też dowiedziałam się później. Ojciec mojego dziecka jest patologiczny. Wstydzę się tego – mówi Jolka. 

Chociaż mama jest dla niej właściwie jedynym wsparciem, wpędza ją w nieustanne kompleksy. – Mówi mi, że cierpliwość bierze się z miłości. A ja nie mam w sobie cierpliwości. Czuję się często przez to jakbym nie kochała swojego synka. Wstydzę się mówić o moich złych uczuciach. Ludzie tego nie rozumieją. Te szkodliwe stereotypy: jak matka to już nie człowiek. Nie kobieta. Nie obywatel, który chciałby się społecznie udzielać. Ja nie spełniam się w macierzyństwie. Kiedyś w pracy mało mnie nie zżarły, bo powiedziałam, że mój syn nie jest sensem mojego życia. Chcę żyć, a nie być tylko żywicielką. Ona też tego nie rozumie. Z resztą z mamą relacja jest od zawsze bardzo trudna. Siostra od 4 lat dwa razy została mi dzieckiem. Mama zostaje, ale marudzi. Czasami mam wrażenie, że mama pomaga mi na pokaz. Może jestem niesprawiedliwa, ale tak właśnie czuję – opowiada. 

Pracuje w handlu od 6 lat. Stabilność finansowa jest dla niej bardzo ważna. – Najgorsze jest to, że moja matka i siostra nie bardzo rozumieją, że miłością do syna kredytu i czynszu nie opłacę. Kiedy zaczęło się robić krucho z pieniędzmi, postanowiłam wyjechać. Sama bez dziecka. Byłam zmęczona ciągłym kombinowaniem w kwestiach finansowych. A poza tym, jestem osobą, która lubi być sama. Czasami muszę. Mam dni, że każdy dotyk doprowadza mnie do wrzenia, a Młody jest tulasek i tulę to, żeby nie rósł w kompleksach odrzucenia, bo i tak mam już poczucie winy za brak ojca – tłumaczy Jolka.  Ostatecznie nigdzie nie wyjechała. Żal było jej dziecka. Przyznaje jednak, że niekiedy dostaje furii i żałuje, że go urodziła. – Czasami w dzikiej awanturze potrafię wykrzyczeć mamie, żeby go sobie zabrała. Że będę jej płaciła alimenty. Bo ja już nie mam siły być matką. Krzyczę, że oddam go dawcy – wyznaje.  Ale za bardzo go kocha, by zostawić. 

 

Ucieczka przed problemami

Ewa jest po 40. Od blisko 10 lat wyjeżdża do pracy za granicę. Jej męża opisać można spokojnie mianem słomianego wdowca. – Takie mamy czasy. Dla ludzi z zawodowym wykształceniem, w takiej małej wiosce jak moja, zwyczajnie nie ma pracy. Co miałam siedzieć na tyłku jak reszta i zasiłek pobierać? Ja nie z tych. Tym bardziej, że ktoś musi na dom zapracować – opowiada Ewa.  Na męża w tej materii liczyć nie mogła. Z rentą inwalidzką, alkoholik, nierób. W domu mieszka jeszcze jej ojciec i nastoletni syn. Trzech chłopa i ona jedna. – Po raz pierwszy wyjechałam do Holandii na truskawki. Koleżanka mnie namówiła, wszyscy wyjeżdżali. Ciężka praca, ale kasa sensowna. A pieniędzy było trzeba. Nie było mnie w domu kilka tygodni. Czasem zjeżdżałam na weekend, ale sporadycznie, bo to kosztowało, a chciałam zarobić jak najwięcej, żeby i na zimę nam starczyło na życie. I tak co roku – mówi. Nawet nie zauważyła, kiedy zaczęła wyjeżdżać na dłużej. Po pewnym czasie właściwie przeprowadziła się pod Amsterdam, a do Polski przyjeżdżała tylko na święta, żeby zostawić trochę pieniędzy.

Ojciec zaczął chorować. Mąż niby zajmował się domem i synem, ale też coraz bardziej podupadał na zdrowiu, szczególnie psychicznym. Syn przestał się do niej odzywać. Nie chce utrzymywać kontaktu z matką. – Nie zrozum mnie źle, ale ja chyba tego potrzebowałam. Odciąć się, uciec z tamtego miejsca, które mnie tylko dobijało i przytłaczało. Ja nie mogłam tam oddychać. Dusiłam się. Nie to, co tu. Tu jestem wolna. Nie muszę zabiegać o dom, podstawiać obiadów pod nos i martwić się o niezapłacone rachunki. Nie mam wyrzutów sumienia. Moje dziecko jest już pełnoletnie. Nie potrzebuje mnie. Wspieram ich finansowo, chociaż właściwie mnie już tam nie ma. Ale pomagam na swój sposób – tłumaczy Ewa.  

Powroty?

Dziś Ewa prowadzi zupełnie inne życie. Na poziomie. Ma nowego partnera i plany na przyszłość. Nie utrzymuje kontaktu z rodziną w Polsce. Nawet już nie przyjeżdża. – Dawid [syn, przyp. red.] jeszcze tego nie rozumie i dlatego się na mnie wścieka. Może kiedyś spojrzy na to wszystko z innej perspektywy. Kiedy założy swoją rodzinę i będzie miał dzieciaki do wykarmienia. Może wtedy przejrzy na oczy i zrozumie, jak czasem jest ciężko. Szczególnie, gdy znikąd nie ma się wsparcia. 

Jolka przyznaje, że ciągle męczy ją jedna myśl. – Wiesz, czasami mam takie przekonanie, że mój syn będzie miał przeze mnie fatalne życie. Że byłby szczęśliwy, gdybym się usunęła, uciekła, wyjechała. Takie mam natręctwo – mówi Ewa. 

Katarzyna spotkała swoją mamę dwa lata temu. Powiedziała jej, że cieszy się, że nie uciekła od odpowiedzialności, że nie popełniła tego błędu, co ona. – Powiedziałam jej też, że jest mi jej żal, bo bardzo wiele w swoim życiu straciła.

 

Imiona bohaterek i ich rodzin zostały zmienione.